няме́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.
1. Станавіцца нямым, траціць здольнасць гаварыць.
2. перан. Змаўкаць, застываць у маўчанні.
Н. ад захаплення.
3. перан. Траціць адчувальнасць; рабіцца нерухомым.
Ногі нямеюць ад холаду.
|| зак. аняме́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е і заняме́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абрасі́цца, ‑рашуся, ‑росішся, ‑росіцца.
Абмачыцца расой, змокнуць ад расы. Ішоў Алёшка праз мокры гушчар; увесь абрасіўся і дрыжаў ад холаду. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абсі́вераць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм. Зрабіцца, шурпатым, асмуглым, загрубець ад ветру, холаду (звычайна пра скуру на твары, руках і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзеравяне́ць, -не́ю, -не́еш, -не́е; незак.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Набываць цвёрдасць, уласцівую дрэву.
Сцябло расце і дзеравянее.
2. Страчваць адчувальнасць, дранцвець.
Ногі дзеравянеюць ад холаду.
|| зак. адзеравяне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е, задзеравяне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е і здзеравяне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
праме́рзнуць, -ну, -неш, -не; прамёрз, -ме́рзла; -ні; зак.
1. Моцна змерзнуць ад холаду; адубець.
Ён вельмі прамёрз у дарозе.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Змерзнуць, зледзянець наскрозь.
Сажалка прамерзла да дна.
|| незак. прамярза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. прамярза́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
халадзі́ць, -ладжу́, -ло́дзіш, -ло́дзіць; незак.
1. што. Рабіць халодным, ахалоджваць, астуджваць.
Раса халодзіць ногі.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), каго-што і без дап. Выклікаць адчуванне холаду.
Вецер дзьмуў у спіну і прыемна халадзіў.
Страх халадзіў кроў у жылах (перан.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цвярдзе́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.
1. Станавіцца цвёрдым, цвярдзейшым.
Ад холаду зямля пачала ц.
2. перан. Станавіцца непахісным, мужным, вынослівым.
З гадамі хлопец цвярдзеў і мужнеў.
|| зак. сцвярдзе́ць, -дзе́е (да 1 знач.) і зацвярдзе́ць, -дзе́е; наз. зацвярдзе́нне, -я, н.
|| наз. цвярдзе́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
замёрзлы і заме́рзлы, ‑ая, ‑ае.
1. Цвёрды, зацвярдзелы ад холаду. Замёрзлая зямля. Замёрзлая гразь. // Пакрыты лёдам, ледзяной коркай. Замёрзлыя вокны. // Сапсаваны марозам, выведзены са строю. Замёрзлая вадакачка.
2. Які загінуў, памёр ад холаду. Дзе ды[хае] крыніца ў кустах ля сяла, душы дзве замёрзлых жанчына знайшла. Вялюгін. // Моцна азяблы, прамёрзлы. Замёрзлыя пальцы не слухаліся. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
замярза́нне, ‑я, н.
1. Стан паводле знач. дзеясл. замярзаць. Замярзанне вады.
2. Гібель ад холаду. Выпадкі замярзання людзей.
•••
Пункт замярзання гл. пункт.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прадава́ць, ‑даю, ‑даеш, ‑дае.
Незак. да прадаць.
•••
Дрыжыкі прадаваць — дрыжаць, трэсціся ад холаду.
За што купіў, за тое і прадаю гл. купіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)