Ага́знуць ’асіпнуць, ахрыпнуць’ (КСТ). Параўн. балг. газя ’крычаць, сварыцца’. Ці не да агазны? (гл. Трубачоў, Этимология, 1972, 23).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ляката́ць ’ляскатаць’, ’дрыжэць ад холаду’, ’сварыцца’ (Бір. Дзярж.; пух., Сл. ПЗБ; свісл., Сцяшк. Сл.). Гукапераймальнае. Да клеката́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пілёсіць ’пілаваць тупою пілою’, ’сварыцца, назаляць’ (Шат.). Да піліць (гл.), пашыранага экспрэсным суф. ‑ёс‑ са значэннем працягласці дзеяння.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пашкеліць ’сварыцца’ (Яруш.). Да пашколіць (< па‑ і школа, шкбліць ’вучыць’). Аб мене о > е гл. Карскі (1, 154–158).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гры́зці, -зу́, -зе́ш, -зе́; -зём, -зяце́, -зу́ць; грыз, -зла; -зі́; незак.
1. каго-што. Кусаць зубамі што-н. цвёрдае.
Г. морквіну.
Г. костку.
2. перан., каго (што). Пастаянна папракаць, прыдзірацца, сварыцца.
3. перан. Не даваць спакою, мучыць.
Мяне грызе пакутлівая думка.
|| зак. разгры́зці, -зу́, -зе́ш, -зе́; -зём, -зяце́, -зу́ць; разгры́з, -зла; -зі́; -ы́зены (да 1 знач.).
|| аднакр. грызану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́; -ну́ць; -ні́.
|| наз. грызе́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рэ́зацца, рэ́жуся, рэ́жашся, рэ́жацца; рэ́жся; незак.
1. Рэзаць сябе чым-н. вострым (разм.).
Р. брытвай.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Рэзаць, рабіць балюча, муляць (разм.).
Пад кашуляй рэжацца колас.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра зубы, рогі: праразацца.
4. Біцца халоднай зброяй або (перан.) моцна сварыцца (разм.).
5. у што. Гуляць з азартам у якую-н. гульню (разм.).
Р. ў карты.
Р. ў шашкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Вайдава́ць, вайтава́ць ’злаваць, злавацца, знаходзіцца ў роспачы, адчаі’ (КЭС). Укр. войдувати ’буяніць, дэбашырыць’. Балтызм, параўн. літ. vaĩdytis ’сварыцца’. Варыянт з ‑т‑, магчыма, у выніку збліжэння з войт, вайтаваць ’выконваць ролю войтаў злавацца’ (параўн. рус. смал. войтить ’выконваць пасаду войта’) або з вайцяць ’сварыцца’ (ашмян.). Рудніцкі (1, 463) лічыць укр. войдуватися ’вазіцца’ неалагізмам, утвораным на базе кантамінацыі ўкр. возитися і ўкр. воювати.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вя́ркаць ’пішчаць, скавытаць, плакаць’ (Шат.); ’слаба крычаць на розныя галасы’ (КЭС, лаг.), вя́ркыць ’гаварыць павучальным тонам’ (Бяльк.), вяркъць ’скавытаць, плакаць’ (міёр., Нар. лекс.). Рус. арханг. вяркать ’бурчаць’, свярдл. вя́ргать ’бурчаць, сварыцца, груба гаварыць’, урал. ва́ргать ’сярдзіта бурчаць, сварыцца, быць незадаволеным’. Запазычана з балтыйскіх моў; параўн. літ. ver̃kti ’плакаць’, vérkauti ’крычаць (аб саве)’; ’усхліпваць’, pravìrkti ’заплакаць’, лат. verksêt ’ціха плакаць’ (Лаўч., дыс., 71).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ушпілі́цца, ушпілюся, ушпілішся, ушпіліцца; зак.
1. Зашпіліць на сабе адзенне.
2. перан. Разм. Моцна ўхапіцца, учапіцца за што‑н. Рукі.. [Патапчыка] моцна ўшпіліліся ў Алесеў каўнер і, здаецца, згубілі здольнасць разгінацца. Чарнышэвіч. [Зося:] — Вось, будзе вам сварыцца, а то за мяне ты гатовы яшчэ за чубкі ўшпіліцца. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апастыля́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак., з кім і без дап.
Разм. Лаяцца, сварыцца. [Таццяна:] — Вунь.. [мужыкі] стаяць, маўчаць, як вады ў рот набраўшы. Хай дурныя бабы крычаць, хай апастыляюцца, а мы, разумненькія, памаўчым, паглядзім, як яно куды. Зарэцкі. // Задзірацца, трымаць сябе задзірліва. [Сымон:] — Нам апастыляцца з немцам з-за якога глупства няварта. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)