опереди́ть сов., в разн. знач. апярэ́дзіць, вы́перадзіць;

опереди́ть в бе́ге апярэ́дзіць (вы́перадзіць) у бе́гу;

опереди́ть в разви́тии апярэ́дзіць у развіцці́;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ЮНКТА́Д (Конфере́нция Организа́ции Объединённых На́ций по торго́вле и разви́тию) ЮНКТА́Д нескл., ж. (Канферэ́нцыя Арганіза́цыі Аб’ядна́ных На́цый па га́ндлі і развіцці́).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сто́парыцца, ‑рыцца; незак.

1. Спыняцца, спыняць сваю дзейнасць (пра машыну, механізм). // перан. Разм. Затрымлівацца ў сваім руху, развіцці. Работа стопарыцца.

2. Зал. да стопарыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

траці́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Трэцяя стадыя ў развіцці чаго‑н. (звычайна хваробы). Трацічная форма сіфілісу.

2. Звязаны з першым перыядам кайназойскай эры. Трацічны перыяд.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пік, -а і -у, мн. -і, -аў м.

1. -а. Спічастая вяршыня гары.

2. -у, перан. Найвышэйшы ўздым у развіцці чаго-н., у якой-н. дзейнасці.

П. у рабоце.

3. нязм. Які адносіцца да кароткачасовага рэзкага ўздыму.

Гадзіны п. у рабоце транспарту.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тэлеало́гія, ‑і, ж.

Рэлігійна-ідэалістычнае вучэнне, паводле якога ўся гісторыя свету з’яўляецца здзяйсненнем наперад вызначанай богам мэты і ўсё ў развіцці прыроды і грамадства мэтазгодна.

[Ад грэч. télos — мэта, канец і logos — вучэнне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

анама́лія, ‑і, ж.

Адхіленне ад нормы, ад агульнай заканамернасці, ненармальнасць. Анамаліі ў развіцці арганізма.

•••

Магнітная анамалія — адхіленне магнітнай стрэлкі пад уплывам скрытых у зямлі мас жалеза.

[Грэч. anōmalia — няроўнасць.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эпо́ха, ‑і, ДМ эпосе, ж.

1. Вялікі прамежак часу ў развіцці прыроды, грамадства, навукі і г. д., які вызначаецца якімі‑н. характэрнымі асаблівасцямі. Савецкая эпоха. Эпоха Адраджэння. □ Вялікая Кастрычніцкая сацыялістычная рэвалюцыя адкрыла эпоху пераходу ад капіталізму да сацыялізма ў сусветным маштабе. «Звязда». // Асобны перыяд у гісторыі, развіцці якой‑н. навукі, віду мастацтва і пад. Яго [Я. Купалы] творчасць складае цэлую эпоху ў мастацкім развіцці беларускага народа, з’яўляецца славутай старонкай у гісторыі беларускай культуры. Івашын. // Перыяд у развіцці грамадства, звязаны з жыццём і дзейнасцю выдатнага чалавека. Эпоха Скарыны. Эпоха Пятра I.

2. У геалогіі — падраздзяленне геалагічнага перыяду. Верхняя эпоха мелавога перыяду мезазойскай эры.

3. У астраноміі — момант, з якога пачынаюць адлік часу, звязаны з рухам якога‑н. нябеснага цела.

•••

Сучасная эпоха — гістарычны перыяд пераходу чалавецтва ад капіталізму да сацыялізма і будаўніцтва камуністычнага грамадства, крушэння каланіялізму і перамогі нацыянальна-вызваленчых рэвалюцый.

[Ад грэч. epochē — прыпынак.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гісто́рыя, -і, ж.

1. Рэчаіснасць у яе развіцці і руху.

Законы гісторыі.

2. Навука аб развіцці чалавечага грамадства.

Г.

Старажытнага свету.

Г.

Сярэдніх вякоў.

3. Ход развіцця, руху чаго-н.

Г. раслін.

Г. знешняга гандлю.

Г. хваробы.

4. Сукупнасць фактаў і падзей, што адносяцца да мінулага жыцця; мінулае, якое захавалася ў памяці людзей.

Народныя вясельныя абрады ўжо сталі гісторыяй.

5. мн. -і, -рый. Расказ, апавяданне пра што-н.

Дзеці любяць слухаць займальныя гісторыі.

6. мн. -і, -рый. Здарэнне, выпадак, пераважна непрыемныя.

Трапіць у сумную гісторыю.

Вось дык г.!

|| прым. гістары́чны, -ая, -ае (да 1—4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

засто́й, -ю, м.

1. Спыненне, затрымка ў руху, функцыянаванні чаго-н.

З. крыві ў лёгкіх.

З. у правах.

Плацяжы знаходзяцца ў застоі.

2. Час пасіўнага, вялага стану грамадскага жыцця, думкі.

З. эканомікі.

З. у духоўным развіцці.

|| прым. засто́йны, -ая, -ае.

Застойная вада.

З. перыяд.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)