Лупе́нікі ’бульба ў мундзірах’ (ваўкав., Сцяшк. Сл.). Да лупі́ць 1 ’здзіраць скуру’ (гл.). Аб суфіксе ‑ень, да якога пазней далучыўся ‑ік‑і, гл. Сцяцко (Афікс. наз., 38–39).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
снима́ть несов.
1. в разн. знач. здыма́ць, зніма́ць;
2. (кожу, шкуру) зніма́ць, лупі́ць, злу́пліваць, здзіра́ць;
3. (брать внаём) найма́ць; см. снять;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
срыва́тьI несов. (к сорва́ть)
1. зрыва́ць;
2. (брать лишнее) зрыва́ць; здзіра́ць; лупі́ць;
3. (вымещать) спаганя́ць; см. сорва́ть 1, 2, 4.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Лупе́нік ’масляк’ (лід., Сцяшк. Сл.), шчуч., баранав. лупе́нікі, іўеў. лупі́ннік ’тс’ (Сл. ПЗБ). Да лупі́ць 1 (гл.). Матывацыя: у іх лёгка лупіцца скурка шапачкі. Параўн. таксама славац. łupinki ’апенькі сапраўдныя’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лупе́ка ’скуралуп, жывадзёр’, ’карыслівец, абдзірала’, ’які моцна карае’ (Гарэц., Нас.; мсцісл., З нар. сл.), смал. лупе́ка ’тс’. Да лупі́ць 1 < луп 2 (гл.). Аб суфіксе ‑ек‑а гл. Сцяцко (Афікс. наз., 37).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лупяну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
Разм. Аднакр. да лупіць 1 (у 2, 3 і 4 знач.). [Сасноўскі] лупянуў каня раз і другі, той.. рвануўся ў галоп і мчаўся па рэдкалессю, як віхор. Чарнышэвіч. [Сабольскі:] — Аграбілі... Тыя — грошы лупянулі, гэтыя — па душу прыйшлі. Пташнікаў. — Будзе дождж — сказаў Сашка. — Доўга не будзе, а — вялікі. Можа нават і з градам.. лупянуць. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лупі́цца I несов.
1. (о коже и т.п.) лупи́ться, шелуши́ться;
2. страд. обдира́ться; лупи́ться; см. лупі́ць I 1
лупі́цца II несов., прост. драть го́рло, крича́ть, ора́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Лупаны́ ’камякі, бульбяная каша’, лупуны́ ’ляпёшкі з мукі і варанай тоўчанай бульбы’ (Бяльк.). Да лупі́ць 1 ’ачышчаць вараную бульбу ад лупінаў’. Аб суфіксе гл. Сцяцко (Афікс. наз., 26). Сюды ж лупанэ́ ’бульба ў мундзірах’ (Вешт.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лу́пка ’лупцоўка’ (Юрч., Ян., Мат. Гом.; браг., Нар. словатв.; глус., Мат. Маг.), укр. лу́пка ’тс’, рус. лу́пка ’лупленне, здзіранне кары’, польск. łupka ’лупцоўка’, чэш. lupka ’удар’. Паўн.-слав. lupъka < lupiti > лупі́ць 1 (Слаўскі, 5, 343; Слаўскі, SP, 1, 94–95).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пагі́рдзіцца ’памерці’. Параўн. дырдзіцца ’выцягваць ногі пры смерці’ (Касп.), ’здыхаць’ (вілен., Лаўчутэ, Балтызмы, 108), палес. згʼирдицца, згʼирджувацца ’тс’ (Лысенка, СПГ). Паводле Лаўчутэ (СБ, 109), з літ. dirdintis ’здыхаць, дайсці да канца жыцця’ < ЛгІ( ’лупіць, драць, знімаць скуру, кожу’. Гл. яшчэ дырда.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)