вы́рубіць, -блю, -біш, -біць; -блены; зак., што.

1. Зрубіць, пабудаваць што-н.

Чаго і з сцяны не вырубіш? (загадка).

2. Здабыць руду, вугаль.

Вырубіў 102 тоны вугалю.

|| незак. выруба́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. вы́рубка, -і, ДМ -бцы, ж. (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бензо́л, ‑у, м.

Бясколерная гаручая вадкасць з своеасаблівым пахам, якая атрымліваецца пры перагонцы вугалю, нафты і выкарыстоўваецца ў хімічнай прамысловасці.

[Фр. benzol.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перапа́л, ‑у, м.

1. Дзеянне паводле дзеясл. перапальваць — перапаліць (у 2 знач.).

2. Перарасход паліва, гаручага. Перапал бензіну. Перапал вугалю.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

скрэ́перны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да скрэпера. Скрэперная лябедка. Скрэперны атрад. // Які ажыццяўляецца пры дапамозе скрэпера. Скрэперная дастаўка вугалю.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Ку́ндзіць ’паліць у печы’ (Сцяшк. Сл.). Відавочна, звязана з каш. kuundäl ’Сярэдзіна вогнішча для выпальвання вугалю; месца, куды ўводзіцца агонь’. Ці не з с.-в.-ням. zünden ’запальваць агонь’? Субстытуцыя »ям. 2, як kt патрабуе тлумачэння.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зо́льнасць, ‑і, ж.

Спец. Знаходжанне попелу ў паліве. Зольнасць каменнага вугалю. □ Даследаванні ахаплялі змяненне зольнасці, аб’ёмнай вагі і вільгацяёмістасці торфу. «Весці».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

грэ́йфер, ‑а, м.

Чарпак пад’ёмнага крана, які складаецца з некалькіх створак, што механічна раскрываюцца і закрываюцца пры пагрузцы зямлі, вугалю і пад.

[Ням. Greifer.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

класіфіка́тар, ‑а, м.

1. Спецыяліст у галіне класіфікацыі. Класіфікатар мінералаў.

2. Апарат для механічнай класіфікацыі здробненай руды, вугалю і інш. зернепадобных мінералаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

стомільённы, ‑ая, ‑ае.

1. Ліч. парадк. да сто мільёнаў.

2. Колькасцю ў сто мільёнаў. Стомільённая тона вугалю. // Коштам, вартасцю ў сто мільёнаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чад, -у, М -дзе, м.

1. Удушлівы атрутны газ, які ўтвараецца пры няпоўным згаранні вугалю з прычыны недастатковага прытоку паветра.

Ад чаду балела галава.

2. Едкі, удушлівы дым, утвораны пры гарэнні (звычайна тлушчу).

3. перан. Стан самазабыцця, нястрымнага праяўлення якіх-н. пачуццяў.

|| прым. ча́дны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)