Ку́пал ’верхняе скляпенне ў форме паўшар’я’ (ТСБМ). Запазычанне з італ. cupola ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
то́га, -і, ДМ то́зе, мн. -і, тог, ж.
У старажытных рымлян: верхняе мужчынскае адзенне, род мантыі, звычайна з белай шэрсці.
◊
Убірацца ў тогу каго-чаго (кніжн.) — спрабаваць выдаць сябе за каго-н. або заваяваць сабе якую-н. рэпутацыю, не маючы на гэта дастатковых падстаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ко́фта, ‑ы, ДМ ‑фце, ж.
Верхняе кароткае (звычайна трохі ніжэй пояса) жаночае адзенне. Сацінавая кофта. □ Сям-там па загонах стракацелі жаночыя постаці белымі, чырвонымі, блакітнымі кофтамі і хусткамі. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сурду́т ’мужчынская двухбортная вопратка з доўгімі поламі, якая цесна аблягае цела’ (ТСБМ, Байк. і Некр., Гарэц., Ласт., Шн. 3), ’мужчынскае верхняе адзенне’, ’верхняе мужчынскае адзенне з самаробнага сукна’ (Скарбы), сурду́к ’тс’ (Нас., Жд. 3), сурду́шчык ’верхняе святочнае адзенне з тонкага сукна на ватнай падкладцы’ (ашм., Малч.). З польск. surdut ’тс’, якое з франц. surtout ’тс’ (Кюнэ, Poln., 100). Форма з ‑к, магчыма, пад уплывам рус. сюрту́к ’тс’, адкуль, відаць, і беласт. суртук ’тс’ (Вруб.), або сарда́к, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ліня́лы, ‑ая, ‑ае.
1. Які страціў першапачатковую афарбоўку, стаў няяркім; выцвілы. Нячутна падышла жанчына ў лінялай жакетцы нараспашку. Кулакоўскі.
2. Які скінуў, змяніў сваё верхняе покрыва, вылінялы (пра жывёл і птушак).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ко́фта ’верхняе кароткае жаночае адзенне’ (ТСБМ). Запазычанне з польск. kofta (Шанскі, 2, 8, 362).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
хала́т, ‑а, М ‑лаце, м.
1. Верхняе хатняе або рабочае адзенне, якое захінаецца або зашпіляецца. У сенцах зноў заскрыпелі дзверы, грукнула адкінутая завала знадворных дзвярэй, і .. [Казік] убачыў на парозе Ніну Пятроўну — у доўгім халаце, у начных туфлях. Краўчанка. У палату хуткімі дробнымі крокамі ўвайшла маладая жанчына ў белым халаце. Арабей. Сёння мы выконваем першы заказ школы — шыем халаты для прыбіральшчыц. Жычка.
2. Верхняе адзенне ў некаторых азіяцкіх народаў, полы якога захінаюцца адна за другую. Бухарскі халат.
[Араб.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распрану́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., каго-што.
1. Зняць з каго‑н. верхняе адзенне. Галіна Фёдараўна зараз жа разгарнула раскладушку, кінула на яе падушку, прасціну, коўдру, распранула млявую Верачку і паклала спаць. Паслядовіч. // Зняць з сябе (верхняе адзенне). — Калі ласка, распраніце шынель, я тут павешу, і праходзьце! — ветліва прапанавала дама. Карпюк. Віктар распрануў пінжак і павесіў яго на спінку крэсла. Даніленка.
2. перан. Зняць, скінуць покрыва (лісце, траву) з чаго‑н. Лістапад распрануў.. сад да апошняга лістка. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падапрану́ць, ‑апрану, ‑апранеш, ‑апране; зак., каго-што.
Разм.
1. Апрануць што‑н. пад верхняе адзенне. Падапрануць пінжак пад паліто.
2. Апрануць каго‑н. лепш. [Колас:] — Падапранулі мяне чысцей, сабраў я свае кніжачкі, маці перахрысціла на дарогу. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фо́рменка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Разм. Форменнае верхняе адзенне (у матросаў, навучэнцаў тэхнічных вучылішчаў і пад.). Алёша толькі ўчора прыехаў з мараходкі, з Калінінграда, ён у шырокіх клёшных штанах, у форменцы. Кудравец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)