Гавя́да ’скаціна’, таксама гаўя́да (гл. ДАБМ, карта № 293). Прасл. *govędo ’буйная рагатая жывёла, скаціна’ (рус. дыял. говя́до, укр. дыял. говʼя́до, балг. гове́до, серб.-харв. го̀ведо і г. д.). Утварэнне суфіксам ‑ęd‑o да і.-е. *gu̯ō̆u̯‑s ’буйная рагатая жывёла’. Агляд літ-ры ў Трубачова, Эт. сл., 7, 74–75. Усх.-палес. го́ўе, гаўя́ ’буйная рагатая жывёла, скаціна’, магчыма, < *govьje (< *govь < і.-е. *gu̯ou̯‑); гл. Борысь, БЛ, 1979 (15), 47–48.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бы́дла, -а, н.
1. зб. Буйная рагатая жывёла.
Гнаць б. ў поле.
2. перан. Пры выказванні зневажальных, пагардлівых адносін да каго-н. (разм., пагард.).
З дзяцінства ён толькі і чуў: «Мужык, б.».
|| прым. быдля́чы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
імпе́рыя, -і, мн. -і, -рый, ж.
1. Манархічная дзяржава на чале з імператарам.
Рымская і.
2. перан. Буйная манаполія, якая ажыццяўляе кантроль над пэўнай галіной прамысловасці, над якой-н. дзейнасцю.
Імперыя прэсы.
|| прым. імпе́рскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
казуа́р, ‑а, м.
Буйная чорная птушка з дужымі трохпальцымі нагамі, якая водзіцца ў Паўночнай Аўстраліі, на Новай Гвінеі і прылеглых астравах.
[Фр. casoar з малайск.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
генера́л-губерна́тарства, ‑а, н.
У дарэвалюцыйнай Расіі — буйная адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка з адной або некалькіх губерань на чале з генерал-губернатарам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзяво́цкі, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і дзявочы. Дзявоцкія гады. Дзявоцкія уборы. □ Праз цябе, дзявоцкая краса, Слёзы коцяцца, як буйная раса. Багдановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вара́н ’буйная яшчарка’ (КТС). Праз рус. варан < франц. varan ’тс’, якое ўзыходзіць да араб.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
імпе́рыя, ‑і, ж.
1. Манархічная дзяржава на чале з імператарам. Расійская імперыя. Імперыя Карла Вялікага.
2. Буйная імперыялістычная каланіяльная дзяржава. Брытанская імперыя.
[Ад лац. imperium — улада, дзяржава.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гепа́рд, ‑а, М ‑дзе, м.
Буйная драпежная жывёліна сямейства кашэчых (водзіцца ў пустынях Афрыкі і Паўднёва-Заходняй Азіі; у СССР — у Туркменіі).
[Фр. guépard.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
салама́ндра, ‑ы, ж.
1. Буйная хвастатая земнаводная жывёліна сямейства саламандравых. Гіганцкая саламандра. Плямістая саламандра.
2. У сярэдневяковых павер’ях і магіі — дух агню.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)