затра́ціць, -а́чу, -а́ціш, -а́ціць; -а́чаны; зак., што на каго-што.

Зрасходаваць, патраціць.

З. сродкі на будаўніцтва.

З. многа намаганняў на што-н.

|| незак. затра́чваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. затра́чванне, -я, н. і затра́та, -ы, ДМ -ра́це, ж.

|| прым. затра́тны, -ая, -ае (спец.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тэмп, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Ступень хуткасці ў выкананні музычнага твора, а таксама ў рухах, выкананні чаго-н., чытанні і пад.

2. Хуткасць ажыццяўлення, выканання або інтэнсіўнасці развіцця чаго-н.

Тэмпы будаўніцтва.

◊

У тэмпе (разм.) — хутка, энергічна.

|| прым. тэ́мпавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зача́ць сов.

1. разг. нача́ть;

з. будаўні́цтва — нача́ть строи́тельство;

2. биол. зача́ть;

з. дзіця́ — зача́ть ребёнка

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

эскі́зны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да эскіза; аформлены ў выглядзе эскіза. [Беразінец] падаў Алесю эскізны праект будаўніцтва, нанесены на кальку. Броўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

асфальтабето́н, ‑у, м.

Будаўнічы матэрыял з сумесі шчэбеню (або гравію), пяску і асфальту (ужываецца ў дарожным, аэрадромным, гідратэхнічным і інш. відах будаўніцтва).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кааператы́ўны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да кааператыве, кааперацыі, належыць ім. Кааператыўны план. Кааператыўная гаспадарка. // Які ажыццяўляецца кааператывам. Кааператыўны гандаль. Кааператыўнае будаўніцтва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

канцэ́сія, -і, мн. -і, -сій, ж.

1. Дамова на здачу дзяржавай у эксплуатацыю прыватным прадпрымальнікам або іншаземным фірмам прамысловых прадпрыемстваў, прыродных багаццяў або іншых гаспадарчых аб’ектаў.

Міжнародныя канцэсіі.

К. на будаўніцтва чыгункі.

2. Само прадпрыемства, арганізаванае на аснове такой дамовы.

|| прым. канцэсі́йны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ве́сціся, 1 і 2 ас. не ўжыв., вядзе́цца; вёўся, вяла́ся, вяло́ся; вядзіся; незак.

1. Адбывацца, ажыццяўляцца, праводзіцца.

Вядзецца барацьба за высокую якасць прадукцыі.

Вядзецца шырокае жыллёвае будаўніцтва.

2. Гадавацца, даваць прыплод.

У нас свінні добра вядуцца.

3. безас. Быць звычаем, падтрымлівацца.

Так у нас здаўна вядзецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ру́шыцца, -шуся, -шышся, -шыцца; зак. і незак.

1. зак. Скрануцца з месца, пачаць рух.

Р. з месца.

2. зак. Накіравацца куды-н.

Р. ў паход.

За кароткі час будаўніцтва значна рушылася наперад (перан.: атрымала далейшае развіццё).

3. незак. Тое, што і рухацца.

Ніхто не рушыцца з месцаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

◎ Паўдзел́а драўніна, якая часткова ідзе на будаўніцтва, часткова на дровы’ (Інстр. II), паўдзелавы лес ’лес другога гатунку’//паўстрой (Мат. Гом.). Да паў- (гл.) і дзела ’справа, рамяство, мастацтва’, роднаснае да літ. daile ’тс’, параўн. ст.-слав. др’кводіло ’цясляр’. Тут у слова ‑дзела семантычны перанос: ’справа, рамяство’ > *матэрыял, з якім работнік працуе’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)