Verbum

кальцава́ць, -цу́ю, -цу́еш, -цу́е; -цу́й; -цава́ны; незак.

1. каго-што. Меціць (жывёліну), надзяваючы кольцы на лапкі птушак або хвасты рыб для даследавання напрамку і хуткасці іх перамяшчэння, працягласці жыцця і інш.

К. пералётных птушак.

2. што. Рабіць кругавы зрэз кары або надзяваць на ствол дрэва драцяныя кольцы з мэтай уздзеяння на яго рост.

3. што. Абмазваць ствол дрэва для аховы яго ад шкодных насякомых.

|| зак. закальцава́ць, -цу́ю, -цу́еш, -цу́е; -цу́й; -цава́ны і акальцава́ць, -цу́ю, -цу́еш, -цу́е; -цу́й; -цава́ны.

|| наз. кальцава́нне, -я, н.

вы́біць, -б’ю, -б’еш, -б’е; -біты; зак.

1. каго-што. Ударам выдаліць; з боем выгнаць, адцясніць.

В. акно.

В. ворага з горада.

В. з каляіны (перан.: парушыць прывычны спосаб жыцця).

2. што. Ударамі ачысціць ад пылу.

В. дыван.

3. што. Ударамі зрабіць паглыбленне ў чым-н.; вычаканіць.

В. медаль.

4. што. Знішчыць градам, вытаптаць і пад. (пасевы, поле і г.д.).

Град выбіў жыта.

В. сцежку ў жыце.

5. што. З цяжкасцю дамагчыся атрымання чаго-н. (разм.).

В. дадатковыя сродкі.

|| незак. выбіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

пе́сня, -і, мн. -і, -сень, ж.

1. Вершаваны і музычны твор для выканання голасам.

Харавая п.

Жніўныя песні.

Беларускія народныя песні.

2. Пра спевы птушак.

Салаўіныя песні.

◊

Доўгая песня (разм.) — тое, што патрабуе працяглага часу, што не скора можа быць зроблена, расказана і пад.

Старая песня (разм.) — што-н. даўно вядомае.

Песня спета чыя (разм.) — канец чыйго-н. жыцця, шчасця, поспехаў і пад.

|| памянш. пе́сенька, -і, ДМ -ньцы, мн. -і, -нек, ж.

|| прым. пе́сенны, -ая, -ае (да 1 знач.).

П. матыў.

дапамо́га, -і, ДМ -мо́зе, ж.

1. Садзейнічанне, падтрымка каму-н. у чым-н.

Д. бацькам.

2. Матэрыяльная падтрымка.

Грашовая д.

Выхадная д.

3. Садзейнічанне ў лячэнні, у палягчэнні пакут.

Медыцынская д.

○

Карэта хуткай дапамогі — спецыяльная аўтамашына для аказання неадкладнай медыцынскай дапамогі.

Першая дапамога — дапамога хвораму ці пацярпеламу да прыбыцця доктара.

Хуткая дапамога —

1) сістэма медыцынскай дапамогі пры небяспечных для жыцця і здароўя чалавека выпадках, якая аказваецца дома або на месцы здарэння;

2) спецыяльна абсталяваная аўтамашына, якая аказвае такую дапамогу.

шкадава́ць, -ду́ю, -ду́еш, -ду́е; -ду́й; незак.

1. каго (што). Адчуваць жаль, спагаду да каго-н.

Ш. бежанцаў.

2. каго-што і чаго. Берагчы, ашчаджаць, скупіцца, не даваць.

Людзі не шкадавалі жыцця для абароны айчыны.

Ш. грошы або грошай.

3. аб чым і з дадан. Смуткаваць, бедаваць з прычыны чаго-н.

Ш. аб зробленых памылках.

Шкадую, што не пайшоў у тэатр.

4. з інф. Не адважвацца што-н. зрабіць.

Я шкадую зразаць гэта дрэва.

|| зак. пашкадава́ць, -ду́ю, -ду́еш, -ду́е; -ду́й; -дава́ны.

лю́стра¹, -а, мн. -ы, -аў, н.

1. Адшліфаваная паверхня (шкла, металу), здольная даваць адбіткі тых прадметаў, якія знаходзяцца перад ёю, а таксама спецыяльна зроблены прадмет з такой паверхняй.

Стаяць перад люстрам.

2. перан. Спакойная, гладкая паверхня вады.

Л. возера.

3. перан. Аб тым, што з’яўляецца адлюстраваннем якіх-н. з’яў, працэсаў і пад.

Паэзія — л. жыцця.

|| прым. люстра́ны, -ая, -ае і люстраны́, -а́я, -о́е.

Люстраная фабрыка.

Люстраная вытворчасць.

Л. карп (карп з рэдкай блішчастай луской); наз. люстра́насць, -і, ж. (да 2 знач.).

сустрэ́ць, -рэ́ну, -рэ́неш, -рэ́не; -рэ́нь; -рэ́ты; зак.

1. каго-што. Тое, што і спаткаць.

2. каго-што. Прыняць пэўным чынам, выказаць свае адносіны да каго-, чаго-н., прывітаць каго-н.

Ветліва с. гасцей.

С. дакладчыка воплескамі.

3. што. Адчуць, атрымаць; надарыцца каму-н.

С. падтрымку.

Шчасце сустрэла на самым пачатку жыцця.

4. Сутыкнуцца з кім-, чым-н. у жыцці, у працы.

С. добрага чалавека.

5. Дачакацца пачатку, надыходу, з’яўлення чаго-н.

Змагаліся, каб хутчэй с. радасную перамогу.

|| незак. сустрака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

сцэ́на, -ы, мн. -ы, сцэн, ж.

1. Спецыяльная пляцоўка, на якой адбываюцца спектаклі, канцэрты, выступленні і інш., а таксама ўвогуле сам тэатр, тэатральная, эстрадная дзейнасць.

Падняцца на сцэну.

Майстры сцэны.

2. Асобная частка акта тэатральнай п’есы, эпізод у п’есе, рамане, аповесці, карціне.

3. Здарэнне, эпізод, які можна назіраць у жыцці.

Сцэна з жыцця студэнтаў.

4. Вострая, рэзкая размова (разм.).

С. рэўнасці.

|| памянш. сцэ́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж. (да 2 і 3 знач.).

|| прым. сцэні́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).