апеля́цыя, -і, мн. -і, -цый, ж.
1. Абскарджанне рашэння суда ў больш высокай судовай інстанцыі з мэтай перагляду справы (спец.).
2. Форма афіцыйнага абскарджання рашэння атэстацыйнай камісіі па выніках экзаменаў і пад. з мэтай перагляду ацэнкі.
Падаць а.
3. перан. Зварот з просьбай, з заклікам аб чым-н. (кніжн.).
А. да грамадскай думкі.
|| прым. апеляцы́йны, -ая, -ае (да 1 знач.).
А. суд.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абкуры́ць, -куру́, -ку́рыш, -ку́рыць; -ку́раны; зак.
1. каго-што. Абдаць каго-, што-н. дымам, духмянымі рэчывамі і пад.
А. ладанам.
А. пчол.
2. што. Зрабіць што-н. чорным, рудым ад дыму.
А. пальцы.
3. каго. Скурыць чый-н. тытунь (разм.).
4. што. Зрабіць больш зручным для курэння.
А. люльку.
|| незак. абку́рваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. абку́рванне, -я, н. (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
размяня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; -я́ны; зак.
1. што. Абмяняць адны грашовыя купоны або манеты на больш дробныя ў адпаведнай колькасці.
Р. сто рублёў.
2. Пра гады.
Р. пяты дзясятак.
3. каго-што. Абмяняць каго-, што-н. на другое падобнае або на другога падобнага.
Р. кватэру.
Р. палонных.
|| незак. разме́ньваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. разме́н, -у, м.; прым. разме́нны, -ая, -ае.
Разменныя манеты.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ра́іць, ра́ю, ра́іш, ра́іць; рай; незак.
1. каго-што і з інф. Даваць якую-н. параду, рэкамендацыі, як зрабіць што-н., як паступіць.
Р. больш хадзіць.
2. з інф. (з адмоўем). Перасцерагаць ад чаго-н., не рэкамендаваць рабіць што-н.
На вайне не раяць весці дзённік.
|| зак. пара́іць, -а́ю, -а́іш, -а́іць; -а́й (да 1 знач.) і прыра́іць, -а́ю, -а́іш, -а́іць; -а́й; -а́ены.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тэкст, -у, М -сце, мн. -ы, -аў, м.
1. Надрукаванае ці напісанае звязанае маўленне, якое можна ўзнавіць.
Т. апавядання.
2. Асноўны матэрыял якога-н. твора, дакумента і пад. ў адрозненне ад заўваг, каментарыяў ілюстрацый да яго.
Зноскі занялі больш месца, чым сам т.
3. Словы, на якія напісана музыка.
Т. песні.
4. Шрыфт буйнога памеру — каля 8 мм (спец.).
|| прым. тэ́кставы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аксесуа́р, ‑а, м.
1. Прыналежнасць чаго‑н.
2. звычайна мн. (аксесуа́ры, ‑аў). Пабочныя з’явы, дэталі, якія дапаўняюць што‑н., ствараюць фон для галоўнага (у жывапісе, літаратуры, скульптуры). Яшчэ больш прасталінейна-алегарычныя фігуры Капіталу і Працы ў вершы «Два». Яны, праўда, дадзены з разнастайнымі аксесуарамі ў рэзкім кантрасце адзін аднаму, але проціпастаўляюцца тут не больш як «носьбіты» пэўных паняццяў. Перкін. // Прадметы тэатральнага абсталявання; бутафорыя.
[Фр. accessoire.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
замару́дзіць, ‑руджу, ‑рудзіш, ‑рудзіць; зак.
1. што. Зрабіць больш павольным, марудным, паменшыць скорасць чаго‑н. Замарудзіць крок. □ Цягнік якраз замарудзіў хаду каля паўстанка. Хадкевіч.
2. без дап., з інф. або з чым. (звычайна з адмоўем). Затрымацца, прыпазніцца. Калеснік канчаў насаджваць спіцы, і каваль не замарудзіў з нацяжкай шыны. Пальчэўскі. Сцёпа, вядома, не замарудзіў прынесці кніжку, чым яшчэ больш узрадаваў дзядзьку Мікалая. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мудрэ́ц, ‑раца, м.
1. Мудры, разумны чалавек. Многа ўсякіх падзей, змен адбылося на .. [Паўлавай] памяці, а цяпер ён стаіць як бы збоку ад усяго і са спакоем мудраца аглядае жыццё. Колас.
2. Іран. Пра таго, хто хітруе. Дырэктар, слухаючы Косцю, усё больш ды больш хмурыўся і дыміў. Потым з ноткай расчаравання ў голасе прамовіў: — Так вы ўсё і вырашылі? Мудрацы-ы! Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
палагадне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
1. Стаць больш лагодным, памяркоўным; падабрэць. Стары неяк адразу палагаднеў, спытаў, адкуль ідзе маладзіца і ці далёка ісці. Шамякін. // Стаць больш прыветлівым, сардэчным (пра голас, твар, погляд і пад.). Пальцы гаспадыні спрытна лічылі храбусткія паперкі, голас палагаднеў. Савіцкі.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць цяплейшым; памякчэць. Вецер палагаднеў, абяцаючы мяккую цяплынь бабінага лета. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
верхагля́дства, ‑а, н.
Разм. Павярхоўныя, няўважлівыя адносіны да чаго‑н.; неглыбокае знаёмства з чым‑н. Больш за ўсё на свеце.. [Арлоўскі] ненавідзеў верхаглядства, пустую балбатню. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)