Verbum

гіраско́п, -а, мн. -ы, -аў, м.

Прыбор у выглядзе вярчальнага цела на вертыкальнай восі, які служыць для падтрымання ў стане раўнавагі якіх-н. прадметаў.

Ваўчок зроблены па прынцыпе гіраскопа.

|| прым. гіраскапі́чны, -ая, -ае.

дзе́яч, -а, мн. -ы, -аў, м.

Чалавек, які праявіў сябе ў якой-н. грамадскай дзейнасці.

Дзяржаўны д.

Дзеячы культуры.

Заслужаны д. навукі (ганаровае званне).

|| ж. дзяя́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак.

дзявя́ты, -ая, -ае.

1. гл. дзевяць.

Стрэлка падбіралася да дзявятай гадзіны.

2. Які атрымліваецца пры дзяленні на дзевяць.

Дзявятая частка.

3. у знач. наз. дзявя́тая, -ай, ж. Дзявятая частка чаго-н.

Адна дзявятая.

зага́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак, ж.

Відарыс або вобраз, які трэба разгадаць, растлумачыць.

Загадаць каму-н. загадку.

Загадкі прыроды (перан.). Гэта застаецца загадкай для нас (перан.: недаступным для разумення, вырашэння).

прасвіста́ць, -ішчу́, -ішчаш, -і́шча; -ішчы́; зак.

1. Абазвацца свістам, свіснуць.

2. што. Выканаць свістам (якую-н. мелодыю).

П. матыў знаёмай песні.

3. Праляцець са свістам.

Прасвістала куля.

4. Правесці які-н. час свішчучы.

прастагна́ць, -агну́, -о́гнеш, -о́гне; -агні; зак.

1. Абазвацца стогнам.

Хворы голасна прастагнаў.

2. што і без дап. Сказаць са стогнам.

Піць! — прастагнаў ранены.

3. Правесці які-н. час стогнучы.

Хворы ўвесь вечар прастагнаў.

прахадны́, -а́я, -о́е.

Які мае скразны праход, служыць для праходу.

П. двор (таксама перан.: пра месца, куды ўвесь час прыходзяць розныя людзі; неадабр.). Прахадная пешка (шахматная пешка, якая мае магчымасць прайсці ў ферзі).

прыёмны, -ая, -ае.

1. гл. прыняць.

2. Які ўсынавіў каго-н. або ўсыноўлены кімн.

П. бацька.

Прыёмная дачка.

3. у знач. наз. прыёмная, -ай, мн. -ыя, -ых, ж. Пакой для наведвальнікаў.

Прыёмная рэктара.

пры́кры, -ая, -ае.

1. Непрыемны; пакутлівы, цяжкі.

П. дождж.

Прыкрае маўчанне.

2. Які выклікае пачуццё незадавальнення; крыўдны.

П. выпадак.

3. Надакучлівы, нязносны.

П. боль.

4. Прытарны, агідны.

Прыкрая ласкавасць.

|| наз. пры́красць, -і, ж.

прыся́жны, -ая, -ае.

1. Які прыняў прысягу (уст.).

2. перан. Пастаянны, заўсёдны (разм., жарт.).

П. жартаўнік.

○

Суд прысяжных — суд з удзелам выбарных ад насельніцтва асоб, якія выносяць рашэнне аб вінаватасці або невінаватасці падсуднага.