спадру́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Такі, які падыходзіць; зручны. З трывогай убачыў [Даніла], што хоць і сапраўдны тут лес, але дроў спадручных няма. Кулакоўскі. Ён [Сымон] са скрыпкай неразлучны, Не спускае яе з рук, А ў час вольны і спадручны Граў і цешыўся хлапчук. Колас.

2. у знач. наз. спадру́чны, ‑ага, м. Памагаты. Ні .. [гардэробшчык], ні яго спадручны ў такой жа форме,.. ніхто не звярнуў на нас увагі. Шыловіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

трухля́ціна, ‑ы, ж.

Разм. Тое, што струхлела, разбурана трухленнем. А калі ён [Гіляр] добра топнуў нагой і скарыначку тую прабіў, дык адразу праваліўся ў гнілізну, у трухляціну. Дубоўка. Піць, увесь час хочацца піць, а балота дыхае на нас нейкай трухляцінай. Бажко. / у перан. ужыв. [Вольга Віктараўна:] — Андрэй Пятровіч, скажыце, калі ласка: дабро вы робіце народу ці зло, забіваючы розум дзяцей і іх чыстыя душы ўсякаю казённаю трухляцінаю? Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

умо́віцца, умоўлюся, умовішся, умовіцца; зак.

Дагаварыцца паміж сабой адносна чаго‑н. Едучы на рыбалку, мы ўмовіліся, што кожны з нас увечары што-небудзь раскажа аб сабе. Гурскі. // Прыйсці да агульнай згоды; заключыць умову, здзелку і пад. [Пажылы мужчына:] — Памяркуйце самі: ці ж правільна робіць бацюшка? Умовіўся з ім малады, наш Юрась, за шлюб чатыры пуды жыта.. Прывезлі жыта, а ён кажа: «Хлеб падзешавеў, трэба шэсць пудоў». Пальчэўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чаро́мха, ‑і, ДМ ‑мсе, ж.

Дрэва ці высокі куст сямейства ружакветных з сабранымі ў гронкі белымі духмянымі кветкамі і чорнымі даўкімі на смак ягадамі. Перад акном у нас расцвітае чаромха. Брыль. // Галінкі гэтай расліны з кветкамі. Букет чаромхі. □ За гэты час чаромха выпіла ваду і пялёсткі асыпаліся. Гроднеў. // зб. Ягады гэтай расліны. Маці цеста тады ўчыніла з вадой, праснакоў нарабіла з чаромхай лясной. Дубоўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шале́нец, ‑нца, м.

Шалёны чалавек, вар’ят. Толік ад нечаканасці аж сумеўся: што ён надумаў, гэты шаленец? А Юзік, выйшаўшы з варот, стаў, падняў стрэльбу і навёў яе... Куды б, вы думалі? У самы лабок Патрубейкавай хаты, у самае акенца, за якім стаіўся Толік. Вітка. // Пра вельмі безразважнага чалавека. Нас абавязвае эпоха Суняць шаленцаў лютых, Каб жыць і кроіць цёплы бохан Без атамнай атруты. Панчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шост, шаста, М шасце, м.

1. У спорце — спецыяльная бамбукавая ці пластмасавая жэрдка, якая выкарыстоўваецца ў якасці апоры для скачкоў у вышыню.

2. Доўгая тонкая палка ці жэрдка. На беразе нас ужо чакалі чаўны. На іх стаялі хлопцы з вёсламі і шастамі. Няхай. У зямлю быў уваткнут высокі шост, а на ім вісеў вялікі чырвоны сцяг. Гарэцкі.

•••

Шастом галавы (носа) не дастаць гл. дастаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

понести́ сов.

1. пане́сці;

2. (о лошадях) памча́ць;

ло́шади понесли́ нас с горы́ ко́ні памча́лі нас з гары́;

3. перен. (потерпеть) пане́сці, пацярпе́ць, перажы́ць;

понести́ утра́ту пане́сці (пацярпе́ць) стра́ту;

понести́ наказа́ние быць пакара́ным;

4. (начать говорить вздор) пача́ць вярзці́; пача́ць пляву́згаць;

понести́ ахине́ю пача́ць вярзці́ глу́пства;

5. (повеять, потянуть) безл. паве́яць, пацягну́ць;

к ве́черу понесло́ хо́лодом пад ве́чар паве́яла (пацягну́ла) хо́ладам; (о запахе) безл. пацягну́ць, запа́хнуць;

из столо́вой понесло́ жа́реным са стало́вай запа́хла сма́жаным;

6. (в сочетании со словами «чёрт», «нелёгкая», а также безл.) пане́сці;

куда́ вас чёрт понёс куды́ вас чорт панёс, куды́ вас лі́ха пане́сла;

7. (забеременеть) уст., обл. зацяжа́раць, загрубе́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

раздели́ть сов.

1. раздзялі́ць, падзялі́ць;

раздели́ть кни́гу на гла́вы падзялі́ць кні́гу на раздзе́лы;

расстоя́ние раздели́ло нас адле́гласць раздзялі́ла нас;

раздели́ть на всех раздзялі́ць на ўсіх;

2. перен. падзялі́ць; (присоединиться) далучы́цца; (пережить, испытать) перажы́ць (ра́зам), зазна́ць; часто переводится также оборотом в сочетании с глаг., соответствующим значению сущ.: раздели́ть с ке́м-л. го́ре и ра́дость падзялі́ць (перажы́ць ра́зам) з кім-не́будзь го́ра і ра́дасць;

раздели́ть чьё-л. мне́ние, взгля́ды далучы́цца да чыёй-не́будзь ду́мкі, по́глядаў;

раздели́ть чью́-л. у́часть зазна́ць ту́ю ж до́лю, што і хто-не́будзь;

раздели́ть чью́-л. любо́вь адказа́ць каму́е́будзь узае́мнасцю (каха́ннем); см. разделя́ть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

наба́тны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да набату; прызначаны для набату (у 1 знач.). Набатны звон. □ Гэта не вецер калыша лясы, Гэта трывогі звіняць галасы, Гэта ў рэйку набатную б’юць. Танк.

2. перан. Які гучыць, як набат. Праз сотні кіламетраў, якія аддзялялі нас ад лініі фронта, у глыбокім варожым тыле, чулі мы набатны заклік нашай слаўнай партыі і ўрада ўзнімацца на бязлітасную барацьбу з гітлераўскімі захопнікамі. Казлоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падмыва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго-што.

1. Незак. да падмыць.

2. звычайна безас. Разм. Пра моцнае жаданне што‑н. рабіць (зрабіць). Але іншы раз .. [Ігнася] так і падмывала сарвацца з месца, з крыкам праімчацца ўздоўж платоў і збіць з ног якога-небудзь важнага сямікласніка. Чарнышэвіч. Азёр дзівосных бачыў я нямала, І калі чуў, як гучна славяць іх, Мяне часамі крыкнуць падмывала: «А вы да нас загляньце хоць на міг!». Гілевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)