пасяле́нне, -я, мн. -і, -яў, н.
1. гл. сяліць.
2. Населены пункт, а таксама наогул месца, дзе хто-н. жыве, знаходзіцца.
Паявілася новае п.
Бабровыя пасяленні.
3. Прымусовае выгнанне на жыхарства ў аддаленую мясцовасць як пакаранне за што-н.
Саслаць на п.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
саю́знік, -а, мн. -і, -аў, м.
Той, хто знаходзіцца ў саюзе (у 1 і 2 знач.), дзейнічае ў згодзе з кім-, чым-н.
Заключаць пагадненне з саюзнікамі.
Саюзнікі ў барацьбе з агрэсарамі.
|| ж. саю́зніца, -ы, мн. -ы, -ніц.
|| прым. саю́зніцкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
не́тры, -аў.
1. Тое, што знаходзіцца, змяшчаецца пад зямной паверхняй.
У нетрах зямлі.
Распрацоўка нетраў.
2. перан. Унутраная прастора, глыбінныя часткі краіны, раёна і пад.
Н.
Палесся.
3. Непраходныя, глухія мясціны.
Лясныя н.
4. перан. Унутраная, глыбінная частка чаго-н.
Н. памяці.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спо́дні, -яя, -яе.
1. гл. спод.
2. Які размешчаны ўнізе, знаходзіцца з нізу чаго-н., са споду (у 3 знач.).
С. камень у жорнах.
3. Пра бялізну: які надзяваецца пад іншае адзенне або непасрэдна на цела; ніжні.
Сподняя бялізна.
Спаць у споднім (наз.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ме́шкацца ’марудзіць, рабіць памалу’ (пін., З нар. сл.; ТС). Рус. мешкать ’тс’, урал. ’чакаць’, кіраў. ’разважаць’, ст.-рус. мѣшькати ’чакаць, марудзіць’, ’жыць, пражываць, быць падданым’, мѣшаный ’павольны, вялы’ (паводле Махэка₂, 361, павінна было пісацца ме‑), польск. mieszkać ’марудзіць’, ’забыць, не звяртаць увагі’, ’жыць, прабываць, знаходзіцца’, ’заставацца’, ’быць у адносінах з кім-небудзь’, nieomieszkać ’не занядбаць’, в.-луж. mješkorić ’марудзіць’, чэш. meškati ’марудзіць’, ’знаходзіцца, перашкаджаць у рабоце’, славац. meškať ’спазняцца, адставаць’, славен. mečkati ’паволі працаваць’. Не зусім яснае слова. Найбольш імаверна, што яно паходзіць з мѣшати > мяшаць (гл.) у выніку нарашчэння асновы. Укр. мешкати ’пражываць’, як і ст.-бел. мешкати, мяшкати ’жыць, знаходзіцца’ (XIV ст.), запазычана са ст.-польск. mieszkać ’жыць’ (Жураўскі, SlOr, 10, 1961, 40; Булыка, Лекс. запазыч., ЕСУМ, 3, 455–456.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бюлетэ́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; незак.
Разм. У сувязі з захворваннем знаходзіцца на бюлетэні. Рабочыя з траўмамі шмат часу трацілі на перавязачным медпункце, бюлетэнілі. «Беларусь».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заакія́нскі, ‑ая, ‑ае.
Які знаходзіцца за акіянам. Заакіянскія краіны. // Які робіцца за акіян. Заакіянскае падарожжа. // Прывезены, прысланы з-за акіяна. Заакіянскія тавары. Заакіянскі місіянер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
землеўлада́нне, ‑я, н.
1. Уладанне зямлёй на пэўных умовах. Сацыялістычнае землеўладанне. Абшчыннае землеўладанне. Прыватнае землеўладанне.
2. Участак зямлі, які знаходзіцца ў чыім‑н. карыстанні.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кампле́ктны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да камплекту. Камплектны выпуск прадукцыі. Камплектная пастаўка дэталей. // Які ўтварае камплект, знаходзіцца ў камплекце. Камплектнае абсталяванне. Камплектны нож.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
крыні́чышча, ‑а, н.
Паглыбленне, у якім знаходзіцца, б’е крыніца; крынічнае месца. З дарогі відна была старая крыніца — мініяцюрнае азярцо з багністым крынічышчам навокал. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)