расступі́цца, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -сту́піцца; -сту́пімся, -сту́піцеся, -сту́пяцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Адышоўшы ў бакі, даць месца для праходу, праезду.
Народ расступіўся.
2. Утварыць трэшчыны, разысціся ў бакі (пра зямлю, скалы, хвалі і пад.).
|| незак. расступа́цца, -а́ецца; -а́емся, -а́ецеся, -а́юцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
эфи́рный в разн. знач. эфі́рны;
эфи́рное ма́сло эфі́рны але́й;
эфи́рное пиро́жное эфі́рнае піро́жнае;
эфи́рные во́лны эфі́рныя хва́лі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Таласа́ ’дробныя хвалі на вадзе, зыб’ (слаўг., Яшкін, Слоўнік), ’дробныя зморшчыш, хвалі на вадзе’ (Ласт.), тало́сіцца ’злёгку хвалявацца, зыбацца (пра ваду)’, таласі́ць ’мігацець, мітусіцца (у вачах)’ (Ласт.). Нягледзечы на наяўнасць у гаворках некаторых міжземнаморскіх тэрмінаў (параўн. трымуктан, гл.), наўрад ці звязана з балканскім тэрмінам, параўн. макед. талас ’хваля, вал’, серб.-харв. та̏лас ’вал’, што ўзыходзіць да грэч. θάλασσα ’мора’ праз тур. talaz/talas/tales ’хваля, вал’, параўн. таксама харв. talàsati ’пералівацца (пра ваду, збожжа на полі)’, гл. Скок, 3, 438; Зайкоўскі, Слов. етим., 183; спец. пра грэчаскае слова гл. Ньюман, Arctos (Helsinki), 14, 51–78. Хутчэй звязана з наступным словам, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Калыба́ ’зыб на рацэ’ (гом., Яшк.). Дастаткова блізкія формы адзначаны ў рус. мове: раз. колыбка ’гайданка (на моры, возеры, рацэ)’ і асабліва адзначае Джэмсам colliboke ’хвалі’. Хутчэй за ўсе незалежныя ўтварэнні, вытворныя ад kolybati (аб якім гл. пад калываць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ве́тразь, ‑я, м.
Паэт. Парус. Нахіліўся ветразь, Човен хвалі рэжа. Пушча. Мірна на тонях, нібыта лілея, ветразь рыбацкі далёка бялее. Вялюгін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адга́двацца, ‑аецца; незак.
1. Угадвацца. За соснамі адгадваўся блізкі праліў, чутно было, як ліжуць гальку хвалі. Лупсякоў.
2. Зал. да адгадваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фасфары́сты, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае ў сваім складзе фосфар. Фасфарысты чыгун.
2. Тое, што і фасфарычны. Фасфарыстыя хвалі шуршаць за кармой. Звонак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фасфары́чны, ‑ая, ‑ае.
Які свеціцца бледным святлом, як фосфар. Унізе ўспухалі і біліся хвалі, ззаду карабля свяцілася фасфарычным бляскам шырокая акіянская дарога. Гамолка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
отхлы́нуть сов., прям., перен. адхлы́нуць, адры́нуць;
во́лны отхлы́нули от бе́рега хва́лі адхлы́нулі ад бе́рага;
толпа́ отхлы́нула нато́ўп адхлы́нуў.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наступа́ць¹, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. гл. наступіць¹.
2. Ведучы актыўныя ваенныя дзеянні, рухацца наперад, на праціўніка.
Н. на ўсіх франтах.
3. Падступаць да каго-н. з просьбамі, пагрозамі і пад.
4. перан. Набліжацца да чаго-н., распаўсюджвацца, насоўвацца на што-н.
Хвалі наступаюць на бераг.
|| наз. наступле́нне, -я, н. (да 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)