замо́ва, -ы, мн. -ы, -мо́ў, ж.

Паводле забабонных уяўленняў: магічныя словы, якія валодаюць чароўнай або гаючай сілай.

З. ад хваробы.

|| прым. замо́ўны, -ая, -ае.

Замоўныя словы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

самацёкам, прысл.

1. Сілай свайго цяжару (пра рух вадкасці і сыпкіх рэчываў).

Вада ідзе с.

2. перан. Стыхійна, неарганізавана, без планавага кіраўніцтва.

Работа не пойдзе с.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пазрыва́ць¹, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., што.

1. Аддзяліць ад галіны, сцябла ўсё, многае.

П. кветкі.

2. 3 сілай рвануўшы, садраць усё, многае.

Ураган пазрываў дахі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

планкто́н, -у, м. (спец.).

Сукупнасць найдрабнейшых жывёльных і раслінных арганізмаў, якія жывуць у водных глыбінях і пераносяцца сілай цячэння.

|| прым. планкто́навы, -ая, -ае і планкто́нны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гра́біць, -блю, -біш, -біць; -блены; незак., каго-што.

1. Забіраць сілай чужое дабро.

2. Разараць паборамі, падаткамі.

|| зак. агра́біць, -блю, -біш, -біць; -блены; наз. аграбле́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

фанта́н, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Струмень вадкасці, газу і пад., які з сілай выкідваецца ўверх пад высокім ціскам.

Ф. нафты.

Газавы ф.

Кроў б’е фантанам з раны.

2. Маса чаго-н., што высока ўзлятае ўверх, з сілай вырываецца адкуль-н.

Вогненны ф. у небе.

Радасць б’е фантанам (перан.).

3. Збудаванне для падачы вады пад напорам.

Ф. у скверы.

|| прым. фанта́нны, -ая, -ае.

Фантанная нафта.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шпа́рыць, -ру, -рыш, -рыць; незак., што і без дап. (разм.).

Рабіць што-н. з асобай сілай, энергіяй, імпэтам і пад.

Ш. па шашы на матацыкле.

Ш. на гармоніку.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

уварва́цца, -ву́ся, -ве́шся, -ве́цца; -вёмся, -вяце́ся, -ву́цца; -ві́ся; зак.

Увайсці куды-н. сілай, пераадольваючы перашкоды.

У. ў чужую хату.

У акно ўварваўся вецер.

|| незак. урыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

самаспла́ў, ‑лаву, м.

Сплаў лесу сілай цякучай вады без дапамогі буксіра.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ампэ́т ’імпэт, сіла’ (Бяльк., Касп.), ампэтым ’запужваннем, сілай’ < польск. impet < лац. impetus.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)