Verbum

хаўрусава́ць, ‑сую, ‑суеш, ‑суе; незак.

Разм. Мець з кім‑н. хаўрус, быць у хаўрусе з кім‑н. [Шумакевіч:] — А пра.. Міцкевіча [Якуба Коласа] адно можна сказаць, што гэта мужык. З намі, дваранамі, ён не дружыў, а ўсё хаўрусаваў з мужыкамі, з пінкавіцкай галотай. «Помнікі».

пры́мхлівы, ‑ая, ‑ае.

1. Схільны да прымхаў. Чалавек робіцца прымхлівы, калі ведае, што блізкі яго на краі жыцця. Шамякін. Аб’ектыў фотакамеры палохаў прымхлівых і забабонных сельскіх жыхароў. «Помнікі».

2. Заснаваны на прымхах. Босая, у белай начной сарочцы.. [Лёдзя] выклікала ў Арыны прымхлівы страх. Карпаў.

сак ​¹, ‑а, м.

Жаночая вопратка тыпу кароткага прасторнага паліто. [Тэкля] была апранута ў чыстую доўгую спадніцу і дабротны суконны сак. Краўчанка.

[Фр. sac.]

сак ​², ‑а, м.

Рыбалоўная снасць у выглядзе сеткі, нацягнутай на абруч. Шырока ўжываліся на Беларусі .. сеткавыя мяшкі, .. прывязаныя да абруча (сакі, падсакі). «Помнікі».

лату́шка, ‑і, ДМ ‑шцы; Р мн. ‑шак; ж.

Абл.

1. Невялікая гліняная пасудзіна, місачка з загнутымі ўнутр краямі. Паліваная латушка. □ Па камандзе дзеда лыжкі бралі, з адной міскі ці латушкі чэрпалі. Калачынскі.

2. Жаночая світка. Шылі латушку з даматканага сукна, белага, чорнага або шэрага. «Помнікі».

фрагмента́рны, ‑ая, ‑ае.

1. Які складаецца з фрагментаў, з’яўляецца фрагментам чаго‑н. Цікавы ўчастак гістарычнага гарадскога асяроддзя — фрагментарная забудова вул. Замкавай. «Помнікі». [Гістарычная праўда] ў значнай меры абумоўлівае ўнутранае адзінства, на першы погляд, разнапланавага і нават, здавалася б, фрагментарнага твора. Бугаёў.

2. перан. Адрывачны, няпоўны. Фрагментарная манера пісьма.

лучо́к, ‑чка, м.

Назва розных інструментаў, прыстасаванняў ці іх частак, якія па форме нагадваюць лук. Лучок смычка. Свідравальны лучок. □ На сярэдзіне касся замацоўвалася драўляная ручка. Найбольш пашыраная назва яе — лучок. «Помнікі». Толькі Раман не кідаў пілы: спачатку рэзаў лучком, тады стаў бензапілой, гэтай зімой перайшоў на электрапілу. Пташнікаў.

сіне́кдаха, ‑і, ДМ ‑дасе, ж.

Стылістычны прыём, калі назва часткі, прыватнага выкарыстоўваецца замест назвы цэлага, агульнага і наадварот (напрыклад: «галава» замест «чалавек» і пад.), а таксама слова і зварот, ужытыя такім чынам. Разваламі часам называліся самі сані — характэрны прыклад сінекдахі: назва часткі прадмета пераносіцца на ўвесь прадмет. «Помнікі».

[Грэч. synekdochē — суаднясенне.]

стандартыза́цыя, ‑і, ж.

1. Устанаўленне адзіных абавязковых стандартаў на што‑н. Стандартызацыя дэталей. Стандартызацыя тавараў. □ У XIX ст. усталёўваецца пэўная стандартызацыя драўляных канструкцый і форм. «Помнікі». // Устанаўленне аднастайных, тыпавых форм арганізацыі. Стандартызацыя праектаў будаўніцтва.

2. перан. Адсутнасць, знікненне ў кім‑, чым‑н. арыгінальнасці, індывідуальных асаблівасцей; шаблоннасць, трафарэтнасць. Стандартызацыя мыслення.

фія́л, ‑а, м.

1. У старажытных грэкаў — шырокая неглыбокая чаша з тонкімі сценкамі і злёгку загнутымі ўнутр берагамі. // Уст. паэт. Бакал, кубак. / у перан. ужыв. Фіял нянавісці.

2. звычайна мн. (фія́лы, ‑аў). У архітэктуры — невялікія вежы, увянчаныя высокімі востраканцовымі пірамідамі. Невялікія вежы на фасадзе напамінаюць фіялы бельгійскіх цэркваў. «Помнікі».

цо́каль, ‑я, м.

1. Ніжняя частка цаглянага ці каменнага будынка. Будынак стаіць на высокім цокалі з мноствам акенцаў і нішаў. «Помнікі».

2. Металічная частка электрычнае лямпачкі, якая служыць для ўмацавання яе ў патроне. На самым канцы цэха ў скрынку падалі ўжо гатовыя электралямпачкі з усімі іх прыпаямі, цокалямі. Скрыган.

[Іт. zoccolo.]