жывы́

1. в разн. знач. живо́й;

пе́рад вачы́ма, як ж., паўста́ў во́браз — пе́ред глаза́ми, как живо́й, встал о́браз;

дрэ́вы стая́лі жыво́й сцяно́й — дере́вья стоя́ли живо́й стено́й;

жыва́я прыро́да — жива́я приро́да;

жывы́я во́чы — живы́е глаза́;

жыва́я гу́тарка — живо́й разгово́р;

жыва́я спра́ва — живо́е де́ло;

2. грам. одушевлённый;

жывы́я прадме́ты — одушевлённые предме́ты;

жыво́е срэ́брауст. ртуть;

жыва́я сі́ла — жива́я си́ла;

жыва́я вага́ — живо́й вес;

жыва́я мо́ва — живо́й язы́к;

ж. тава́р — живо́й това́р;

жывы́я кве́ткі — живы́е цветы́;

ж. інвента́р — живо́й инвента́рь;

ж. куто́к — живо́й уголо́к;

браць (забра́ць) за жыво́е — брать (забра́ть) за живо́е;

жыво́га ме́сца няма́ — живо́го ме́ста нет;

на жыву́ю ні́тку — на живу́ю ни́тку;

ні адно́й жыво́й душы́ — ни одно́й живо́й души́;

ж. і здаро́вы — здрав и невреди́м;

па жывы́м рэ́заць — по живо́му ре́зать;

жыва́я су́вязь — жива́я связь;

ні ж. ні мёртвы — ни жив ни мёртв;

жыва́я вада́фольк. жива́я вода́;

жывы́я мо́шчы — живы́е мо́щи;

жыва́я капе́йка — жива́я копе́йка;

жыва́я чарга́ — жива́я о́чередь;

ж. труп — живо́й труп;

жыва́я ра́на — жива́я ра́на;

жыво́е сло́ва — живо́е сло́во;

жыво́му наўме́ жыво́епогов. живо́й о живо́м ду́мает

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жыццё ср.

1. в разн. знач. жизнь ж.;

узнікне́нне жыцця́ на Зямлі́ — возникнове́ние жи́зни на Земле́;

ж. раслі́н — жизнь расте́ний;

зако́ны жыцця́ — зако́ны жи́зни;

прывы́чны спо́саб жыцця́ — привы́чный о́браз жи́зни;

рызыкава́ць жыццём — рискова́ть жи́знью;

грама́дскае ж. — обще́ственная жизнь;

праве́сці прапано́ву ў ж. — провести́ предложе́ние в жизнь;

шэ́рае — ж. се́рая жизнь;

ра́йскае ж. — ра́йская жизнь;

праве́сці ў ж. — провести́ в жизнь;

развіта́цца з жыццём — распроща́ться с жи́знью;

даро́га жыцця́ — жи́зненный путь, доро́га жи́зни;

ж. кіпі́ць — жизнь бьёт ключо́м;

не дава́ць жыцця́ — жи́зни не дава́ть;

пуцёўка ў жыццё — путёвка в жизнь;

адда́ць (палажы́ць) жыццё — (за каго, што) отда́ть (положи́ть) жизнь (за кого, что);

вы́клікаць да жыцця́ — вы́звать к жи́зни;

вярну́ць да жыцця́ — верну́ть к жи́зни;

дарава́ць жыццё — дарова́ть жизнь;

даць ж. — (каму) дать жизнь (кому);

ко́нчыць ж. — ко́нчить жизнь;

на зыхо́дзе жыцця́ — на зака́те дней; на скло́не лет;

не падава́ць прыме́т жыцця́ — не подава́ть при́знаков жи́зни;

ператвара́цца ў ж. — облека́ться в плоть и кровь; претворя́ться в жизнь;

пыта́нне жыцця́ і сме́рці — вопро́с жи́зни и сме́рти;

памі́ж жыццём і сме́рцю — ме́жду жи́знью и сме́ртью;

не на ж., а на смерць — не на жизнь, а на́ смерть (на сме́рть);

вы́красліць з жыцця́ — вы́черкнуть из жи́зни;

ко́рань ~цця́ — ко́рень жи́зни;

не ж., а малі́напогов. не жизнь (не житьё), а мали́на

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

представля́ть несов.

1. (подавать, приводить доказательства, справки и т. п.) падава́ць; прыво́дзіць; пака́зваць, прадстаўля́ць; прад’яўля́ць;

представля́ть спи́ски падава́ць спі́сы;

представля́ть на рассмотре́ние, утвержде́ние падава́ць на разгля́д, зацвярджэ́нне;

представля́ть соображе́ния прыво́дзіць (падава́ць) меркава́нні;

2. (доставлять в какое-л. место) дастаўля́ць; ста́віць;

представля́ть свиде́телей к допро́су дастаўля́ць (ста́віць) све́дак на до́пыт;

3. (знакомить, рекомендовать) знаёміць (каго, з кім), рэкамендава́ць; прадстаўля́ць (каго, каму);

представля́ть педагоги́ческому сове́ту но́вого преподава́теля рэкамендава́ць (прадстаўля́ць) педагагі́чнаму саве́ту но́вага выкла́дчыка;

представля́ть това́рища отцу́ знаёміць тава́рыша з ба́цькам;

4. (к ордену, награде и т. п.) прадстаўля́ць;

5. (изображать) малява́ць, пака́зваць, выво́дзіць;

представля́ть кого́-л. в смешно́м ви́де малява́ць (пака́зваць) каго́е́будзь у сме́шным вы́глядзе;

а́втор представля́ет свои́х геро́ев… а́ўтар малю́е (пака́звае, выво́дзіць) сваі́х геро́яў…;

6. (вызывать что-л., причинять) выкліка́ць; прычыня́ць; (составлять) склада́ць; (являться) з’яўля́цца;

э́та рабо́та не представля́ет больши́х затрудне́ний гэ́та рабо́та не выкліка́е (не склада́е) вялі́кіх ця́жасцей;

7. (принимать на себя образ кого-, чего-л.) прыкі́двацца (кім, чым), стро́іць з сябе́;

представля́ть сумасше́дшего прыкі́двацца вар’я́там, стро́іць з сябе́ вар’я́та;

8. (давать представление) театр. пака́зваць;

представля́ть сце́ну из но́вой пье́сы пака́зваць сцэ́ну з но́вай п’е́сы;

9. (воображать) уяўля́ць, прадстаўля́ць;

вы представля́ете себе́ таку́ю карти́ну? вы ўяўля́еце сабе́ такі́ малю́нак?;

10. (являться) з’яўля́цца; (быть) быць; (представлять собой) з’яўля́цца, уяўля́ць; (составлять) склада́ць, станаві́ць;

слу́жба в а́рмии представля́ет почётную обя́занность гра́ждан слу́жба ў а́рміі з’яўля́ецца пачэ́сным абавя́зкам грамадзя́н;

он представля́ет собо́й воплоще́ние че́стности ён з’яўля́ецца ўвасабле́ннем сумле́ннасці;

э́то представля́ет большу́ю це́нность гэ́та ўяўля́е (склада́е) вялі́кую кашто́ўнасць;

11. (быть представителем) прадстаўля́ць;

представля́ть интере́сы коллекти́ва прадстаўля́ць інтарэ́сы калектыву.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дать сов., в разн. знач. даць; (неоднократно) разг. падава́ць; надава́ць;

дать де́ньги даць гро́шы;

дать пре́мию даць прэ́мію;

по ви́ду ей нельзя́ дать бо́льше тридцати́ на вы́гляд ёй не́льга даць больш за тры́ццаць гадо́ў;

дать в зу́бы прост., груб. даць у зу́бы;

дать конце́рт даць канцэ́рт;

дать статью́ в за́втрашнем но́мере газе́ты даць арты́кул у за́ўтрашнім ну́мары газе́ты;

дать о́браз рабо́чего даць во́браз рабо́чага;

дать отве́т даць адка́з;

дать кля́тву даць кля́тву;

дать звоно́к даць звано́к;

стена́ дала́ тре́щину сцяна́ дала́ трэ́шчыну;

дать кварти́ру даць кватэ́ру;

дать сло́во даць сло́ва;

сад дал большо́й дохо́д сад даў вялі́кі дахо́д;

дать зва́ние даць зва́нне;

дать пода́рок даць гасці́нца;

дать ток даць ток;

дать во́ду даць ваду́;

я тебе́ дам разг. я табе́ дам;

дать знать даць знаць, даць га́сла;

дать доро́гу (кому) даць даро́гу (каму);

не дать в оби́ду не даць у кры́ўду;

дать отбо́й даць адбо́й;

дать ве́ру (чему) даць ве́ры (чаму);

дать во́лю (кому, чему) даць во́лю (каму, чаму);

дать во́лю рука́м даць во́лю рука́м;

дать вы́ход (чему) даць вы́хад (чаму);

дать себя́ знать даць сябе́ адчу́ць, да́цца ў зна́кі;

дать о себе́ знать даць аб сабе́ знаць;

дать поня́ть даць зразуме́ць;

дать крю́ку даць кру́гу;

дать ма́ху даць ма́ху;

дать нача́ло (чему) даць пача́так (чаму);

дать поня́тие даць паня́цце;

дать представле́ние даць уяўле́нне;

дать себе́ труд патурбава́цца, паклапаці́цца, пару́піцца, падба́ць;

дать стрекача́, дать тя́гу даць ця́гу, даць драпака́ (дра́ла);

дать уро́к даць уро́к;

до́рого бы дал до́рага б даў;

как пить дать як піць даць;

не дать спу́ску не даць спу́ску;

не дай бог не дай бо́жа, барані́ (крый) бо́жа;

дай бог дай бог (бо́жа);

дай бо́же на́шему теля́ти во́лка пойма́ти посл. дай бо́жа на́шаму цяля́ці во́ўка спайма́ці;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

стая́ць несов., в разн. знач. стоя́ть;

с. каля́ акна́ — стоя́ть у окна́;

с. на адно́й назе́ — стоя́ть на одно́й ноге́;

грузавікі́ стая́лі — грузовики́ стоя́ли;

на пло́шчы стаі́ць вялі́кі буды́нак — на пло́щади стои́т большо́е зда́ние;

на стале́ заста́ўся с. некрану́ты абе́д — на столе́ оста́лся стоя́ть нетро́нутый обе́д;

с. на ва́рце — (чаго) стоя́ть на стра́же (чего);

на ву́ліцы стаі́ць шум — на у́лице стои́т шум;

на пара́дку дня стая́ць тры пыта́нні — на пове́стке дня стоя́т три вопро́са;

стая́ла я́снае надво́р’е — стоя́ла я́сная пого́да;

со́нца стая́ла ўжо высо́ка — со́лнце стоя́ло уже́ высоко́;

час не стаі́ць — вре́мя не стои́т;

заво́д за́раз стаі́ць — заво́д сейча́с стои́т;

наш полк стаі́ць у сусе́дняй вёсцы — наш полк стои́т в сосе́дней дере́вне;

с. за тава́рыша — стоя́ть за това́рища;

крэ́пасць яшчэ́ стаі́ць — кре́пость ещё стои́т;

ля даро́гі с. магу́тныя хво́і — у доро́ги стоя́т могу́чие со́сны;

у я́ме стаі́ць вада́ — в я́ме стои́т вода́;

на нага́х ён стаі́ць мо́цна — на нога́х он стои́т кре́пко;

яго́ аўтарытэ́т стаі́ць высо́ка — его́ авторите́т стои́т высоко́;

у вача́х стая́лі слёзы — в глаза́х стоя́ли слёзы;

пе́рад вача́мі стая́ў во́браз дзяўчы́ны — пе́ред глаза́ми стоя́л о́браз де́вушки;

у вуша́х стаі́ць надаку́члівы звон — в уша́х стои́т надое́дливый звон;

с. на сваі́м — стоя́ть на своём;

с. на ме́сцы — стоя́ть на ме́сте;

с. грудзьмі́ — стоя́ть гру́дью;

с. насме́рць — стоя́ть на́смерть;

с. на чале́ — (чаго) стоя́ть во главе́ (чего);

с. за пляча́мі — (у каго) стоя́ть за спино́й (у кого);

с. над душо́й — стоя́ть над душо́й;

с. як слуп — стоя́ть столбо́м;

с. як пень — стоя́ть как пень;

на чым свет стаі́ць — на чём свет стои́т;

с. гаро́й — стоя́ть горо́й;

с. у вача́х — стоя́ть в глаза́х;

с. убаку́ — стоя́ть в стороне́;

на нага́х не с. — на нога́х не стоя́ть;

с. на сваі́х нага́х — стоя́ть на свои́х нога́х;

с. адно́й наго́й у магі́ле — стоя́ть одно́й ного́й в моги́ле;

с. на чарзе́ — стоя́ть на о́череди;

с. на цвёрдай гле́бе (на цвёрдым гру́нце) — стоя́ть на твёрдой по́чве;

с. на пра́вільным (няпра́вільным) шляху́ — стоя́ть на ве́рном (ло́жном) пути́;

с. пад ружжо́м — стоя́ть под ружьём;

с. на за́дніх ла́пках — (перад кім) стоя́ть на за́дних ла́пках (перед кем)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

стоя́ть несов., в разн. знач. стая́ць;

шкаф стои́т у стены́ ша́фа стаі́ць ля сцяны́;

ло́шади не стоя́ли на ме́сте ко́ні не стая́лі на ме́сцы;

в во́здухе стоя́л шум от гуде́ния самолётов у паве́тры стая́ў шум ад гудзе́ння самалётаў;

стои́т хоро́шая пого́да стаі́ць до́брае надво́р’е;

маши́на стоя́ла два часа́ машы́на стая́ла дзве гадзі́ны;

отря́д стоя́л в дере́вне атра́д стая́ў у вёсцы;

стоя́ть на одно́й ноге́ стая́ць на адно́й назе́;

на пло́щади стои́т большо́е зда́ние на пля́цы стаі́ць вялі́кі буды́нак;

на столе́ стоя́л нетро́нутый обе́д на стале́ стая́ў некрану́ты абе́д;

на пове́стке дня стои́т три вопро́са на пара́дку дня стая́ць тры пыта́нні;

со́лнце стоя́ло уже́ высоко́ со́нца стая́ла ўжо высо́ка;

вре́мя не стои́т час не стаі́ць;

заво́д сейча́с стои́т заво́д цяпе́р стаі́ць;

стоя́ть за това́рища стая́ць за тава́рыша;

кре́пость ещё стоя́ла крэ́пасць яшчэ́ стая́ла;

стоя́ть под пу́лями стая́ць пад ку́лямі;

в я́ме стои́т вода́ у я́ме стаі́ць вада́;

на нога́х он стои́т кре́пко прям., перен. на нага́х ён стаі́ць мо́цна;

его́ авторите́т стои́т высоко́ яго аўтарытэ́т стаі́ць высо́ка;

в глаза́х стоя́ли слёзы у вача́х стая́лі слёзы;

пе́ред глаза́ми стоя́л о́браз де́вушки пе́рад вача́мі стая́ў во́браз дзяўчы́ны;

в уша́х стои́т надое́дливый звон у вуша́х стаі́ць надаку́члівы звон;

стоя́ть на своём стая́ць на сваі́м;

стоя́ть на́смерть стая́ць на́смерць;

стоя́ть у вла́сти стая́ць на чале́ ўла́ды, трыма́ць ула́ду;

стоя́ть над душо́й стая́ць над душо́й;

стоя́ть на ме́сте стая́ць на ме́сцы;

стоя́ть во главе́ стая́ць на чале́;

стоя́ть за спино́й (у кого-л.) стая́ць за пляча́мі (у каго-небудзь);

стоя́ть столбо́м стая́ць слу́пам;

на чём свет стои́т на чым свет стаі́ць;

стоя́ть поперёк го́рла стая́ць упо́перак го́рла;

стоя́ть на ра́вной ноге́ (с кем-л.) стая́ць на ро́ўнай назе́ (з кім-небудзь);

стоя́ть на (чьём-л.) пути́ (на чьей-л. доро́ге) стая́ць на (чыім-небудзь) шляху́ (на чыёй-небудзь даро́зе);

стоя́ть одно́й ного́й в моги́ле стая́ць адно́й наго́й у магі́ле;

стоя́ть на о́череди стая́ць на чарзе́;

стоя́ть на платфо́рме (чего) стая́ць на платфо́рме (чаго);

стоя́ть на твёрдой по́чве стая́ць на цвёрдым гру́нце;

стоя́ть на ло́жном пути́ стая́ць на няпра́вільным шляху́;

стоя́ть на стра́же стая́ць на ва́рце;

стоя́ть под ружьём стая́ць пад ружжо́м;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)