ужыва́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. ужываць — ужыць і стан паводле знач. дзеясл. ужывацца ​2; прымяненне, выкарыстоўванне. Пераноснае ўжыванне слова. □ Калісьці ў .. прадзеда [пана Магдановіча] ляжаў дзікі пустыр зямлі без усялякага ўжывання. Бядуля.

2. Ужытак (у 2 знач.). Знаходзіцца ва ўжыванні.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ванька ’мода, звычка’ (КСТ). Відаць, частка нейкага фразеалагічнага выразу. Улічваючы, што слова ванька мела калісьці агульнае значэнне ’(ліхі) рамізнік’ (Даль, 1, 164), можна меркаваць пераход ’ваньку ламаць’ > ’моднічаць’, адкуль ’ванька’ > ’мода, звычка’. Параўн. шырокае ўжыванне ванька ў розных экспрэсіўных значэннях у рускай мове (гл. СРНГ, 4, 38–39).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

наваро́чаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.

1. Павярнуць з боку на бок вялікую колькасць чаго‑н.

2. Абярнуць, перакуліць вялікую колькасць чаго‑н.

3. Разм. Наваліць, накідаць, нагрувасціць у вялікай колькасці. Там, дзе стаяла калісьці вартавая зямлянка, снарадамі наварочала цэлы пагорачак. Дубоўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нару́чнікі, ‑аў; адз. паручнік, ‑а, м.

Металічныя кольцы з ланцужком, якія надзяваюцца на рукі арыштаваным. Надзець паручнікі. □ Студэнт з пашанай і нейкім цёплым, ледзь не сыноўнім пачуццём думаў аб тым, што гэтыя рукі бывалі калісьці ў наручніках, сціскалі краты панскай турмы. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

казёнка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

Уст.

1. У дарэвалюцыйнай Расіі — казённы вінны магазін.

2. Гарэлка, якую прадавалі ў такіх магазінах. За чаркай казёнкі незнаёмы расказваў у карчме, як ён калісьці служыў у гэтым самым Міры фурманам-паштальёнам. Мальдзіс.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

укараці́цца, ‑роціцца; зак.

1. Зрабіцца карацейшым, меншым па даўжыні, працягласці. Кажуць людзі, што калісьці хвост у зайца быў пушысцей і даўжэй, чым у лісіцы. Як ён мог укараціцца, стаць такім, што смеху варты? Дубоўка.

2. Стаць менш працяглым у часе. Дні ўкараніліся.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

штора́ніцы, прысл.

Кожную раніцу, кожнай раніцай. Калісьці дзядзька Ціхон растлумачыў мне, што такі перапынак, такое агульнае маўчанне бывае ў птушак вясною штораніцы. Паслядовіч. [Мальвіна] з дзяўчатамі цягала да саду салому, сухі леташні бульбоўнік і штораніцы дымам абкурвала яблыні, каб не пашкодзіў мароз. Дуброўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

когда́-то нареч.

1. (в прошлом) не́калі, калі́сьці, калі́сь;

2. (в будущем) калі́, калі́ там, калі́ гэ́та;

когда́-то он ещё прие́дет калі́ (калі́ там) ён яшчэ́ прые́дзе.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

не́калішні, ‑яя, ‑яе.

Разм. Які быў калісьці раней, у мінулым; былы. — Некалішні Мінск быў звычайны губернскі горад... Васілевіч. За горадам яны пайшлі не па шасэ, а па сцежцы.. ў хвойнік побач з пасёлкам, які ў некалішнія часы быў месцам гулянак гарадской і пасялковай моладзі. Галавач.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

аб’е́здчык, ‑а, м.

1. Работнік лясніцтва, які наглядае за вядзеннем лясной гаспадаркі на сваім участку і за работай леснікоў. Калісьці гэты Атрошка служыў у Аляксееўцы лесніком, потым яго перавялі ў Масевічы аб’ездчыкам. Пальчэўскі.

2. Той, хто прывучае маладых коней хадзіць пад сядлом, у вупражы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)