эге́ 2, і эге-ге́, выкл.
1. Ужываецца пры выяўленні чаго‑н. важнага, значнага ці нечаканага. — Эге, — неяк гучна ў цішыні азвалася Морка Парэмская. — Вы [маладзіцы] вот седзіце, размаўляеце за поўным сталом, а яго [сына] ужо колькі няма. Ракітны. — Эге, весела сёння ў «брахалаўцы»! — азваўся ад парога Мальчэўскі. Васілёнак.
2. Ужываецца для выказвання здзіўлення, недаверу і пад. Эге, куды хапілі. □ [Дзед:] — Эге, ці не Раманаў сынок часам? Толькі каторы? Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
табе́ мест., в дат., предл. п. тебе́; см. ты;
◊ вось т., ба́бка, і Ю́р’еў дзень — погов. вот тебе́, ба́бушка, и Ю́рьев день
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уда́ча, ‑ы, ж.
Жаданне, шчаслівае завяршэнне якой‑н. справы; поспех. Ірына паехала на паравозе, радуючыся ў душы такой нечаканай удачы. Лынькоў. — Вось гэта, Костусь брат, удача! — І дзядзька рады, чуць не скача. Колас. Лёня і Дзіма моцна паціснулі хлопцам рукі па развітанне, пажадалі ўдачы. Новікаў. // Дасягненне ў працы, творчасці. Адмоўныя персанажы ў аповесці [«Пачатак»] — асаблівая ўдача Пестрака. Хромчанка.
•••
Ну і (такая, вось, вот) удача! — такі ўжо ўдаўся, урадзіўся; няўдаліца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шту́ка ж.
1. в разн. знач. шту́ка;
ш. палатна́ — шту́ка полотна́;
не́калькі штук я́блыкаў — не́сколько штук я́блок;
адра́зу віда́ць, што ён за ш. — сра́зу ви́дно, что он за шту́ка;
2. шту́ка, проде́лка, прока́за; трюк м.;
◊ урэ́заць (устро́іць) ~ку — отколо́ть но́мер; отмочи́ть шту́ку;
у тым вось і ш. — в то́м-то и шту́ка;
стара́я ш. — ста́рая шту́ка;
гэ́та не ш. — э́то не мудрено́;
што за ш.! — э́кая не́видаль!;
вось дык ш.! — вот так но́мер!; вот так так!; вот э́то да!
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
запята́я
1. грам., бакт. ко́ска, -кі ж.;
2. перен., шутл. за́гваздка, -кі ж.;
◊
вот тут-то тебе́ и запята́я во́сь тут табе́ і за́гваздка.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пазаганя́ць 1, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., каго-што.
Загнаць куды‑н. усіх, многіх або ўсё, многае. [Лівень] пазаганяў у хаты людзей і, як бы нацешыўшыся, аціх. Асіпенка. Цімох Сымонавіч на ўсякі выпадак схапіў у рукі дубальтоўку і пазаганяў на месца патроны. Дубоўка.
пазаганя́ць 2, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., каго.
Разм. Заганяць, замарыць усіх, многіх. — Коней.. пазаганялі да таго, што на іх страшна было паглядзець. Скрыган. — Вот ты, Пятро, дзень і ноч ірвеш, баб сваіх пазаганяў, а як жывеш? Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
то́же
1. нареч. такса́ма; гэтакса́ма;
он то́же уе́хал ён такса́ма пае́хаў;
2. част. такса́ма; гэтакса́ма; (опять) зноў, зноў жа;
а ты то́же хоро́ш! а ты такса́ма (гэтакса́ма) ца́ца!;
вот то́же учи́тель нашёлся вось такса́ма наста́ўнік знайшо́ўся;
вот то́же таба́к — зна́ю, что вре́ден, а отста́ть не могу́ вось зноў (зноў жа) тыту́нь — ве́даю, што шко́дна, але́ адвы́кнуць не магу́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
поди́ разг.
1. (повелительное наклонение от глаг. пойти) ідзі́, хадзі́;
поди́ прочь! ідзі́ прэч;
поди́ сюда́, поди́-ка сюда́! хадзі́ сюды́!;
2. (в знач.: попытайся) паспрабу́й;
поди́-ка его́ уговори́ паспрабу́й яго́ ўгавары́;
3. вводн. сл. віда́ць, му́сіць;
а ты, поди́, и пове́рил ему́? а ты, віда́ць (му́сіць), і паве́рыў яму́?;
4. в знач. част. (вот ещё) глядзі́, бач;
поди́ како́е де́ло! глядзі́ (бач) яка́я спра́ва!;
да вот поди́те же! ды вось глядзі́це ж (ба́чыце ж, ма́еце ж)!;
поди́-ка вот, что де́лается! вось глянь (ба́чыш), што ро́біцца!
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ро́ўніца, ‑ы, ж.
1. Спец. Пасма валакна, злёгку скручаная, з якой вырабляецца пража.
2. Разм. Тое, што і раўня. А вот ужо на весялосць ды прыткасць у скоках не было .. [Лукер’і] роўніцы. Ракітны. — Я казала і кажу: не роўніцу ўзяў сабе Даніла ў жонкі. Думаладая яна для яго. Сіняўскі.
3. Абл. Узровень (пры параўнанні). Войтава дарога і накіраванасць пераважнай большасці сялянства, у тым ліку і Аўгіні, ляжыць у розных роўніцах. Колас. Знайшлося і азначэнне [у К. Чорнага] — Камароўка, аднолькава трапнае, незалежна ад таго, прыкладаецца яно да мяшчанства ў местачковай ці ў сусветнай роўніцы. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нелёгкая прост. / вот нелёгкая принесла́! вось нячы́стая (сі́ла) прыне́сла (прыгна́ла)!;
куда́ его́ нелёгкая несёт? куды́ яго́ нячы́стая сі́ла нясе́ (го́ніць)?;
и угора́здила же меня́ нелёгкая сказа́ть! і со́біла ж мне сказа́ць!
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)