*Весніна́, вэснина́ ’вясенняе ворыва’ (палес., Выг.). Утворана пры дапамозе суф. ‑ін‑а ад *веснаваць. Аналагічна ў паўн.-рус. гаворках назвы для работ, якія выконваюцца вясной: ве́сни́на́ ’воўна, якую настрыглі з авечак у маі або летам’, пск. ’сняткі вясенняга ўлову’, арханг. веснова́нье ’паляванне на марскіх звяроў вясной’, пск. вешница ’вясенняе ворыва’, арханг. вёшня ’вясенняя сяўба’, укр. веснування, веснова́нє ’правядзенне веснавых палявых работ’, польск. vʼosna ’вясеннія палявыя работы’, серб. про̀летина ’вясенняя сяўба’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Слу́жба ‘работа, заняткі; месца работы’, ‘богаслужэнне’, ‘выкананне воінскіх абавязкаў’ (ТСБМ, Нас., Ласт., Шат., Бяльк., Пятк. 2, Сцяшк., Сл. ПЗБ), ст.-бел. служба ‘выкананне воінскіх абавязкаў; прыгон, прымус; богаслужэнне, выкананне святарскіх абавязкаў’ (Сташайтэне, Абстр. лекс., 67–68). Параўн. укр., рус. слу́жба, стараж.-рус. служьба, польск. służba, серб.-харв. слу́жба, славен. služba, балг. слу́жба, макед. служба. Прасл. *služьba, утворана ад *služiti ‘служыць’ з суф. ‑ьb(a); гл. Слаўскі, SP, 1, 61; Махэк₂, 557.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сурвэ́та, сурвэ́тка ’кавалак тканіны або паперы для гігіенічных мэт’, ’абрус’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), сурвэ́та, сарвэ́та ’абрус, настольнік’ (паст., швянч., брасл., Сл. ПЗБ), сурвэ́та ’сурвэтка’ (Сцяшк.), ’цырата’ (Гіл.), ’святочны абрус фабрычнай работы з узорамі’ (ДАБМ, камент., 925), сурвато́ўка ’фабрычнага вырабу хустка з узорамі’ (маладз., Гіл.), ст.-бел. сервета ’абрус, настольнік’ (Ст.-бел. лексікон). З польск. serweta, якое ад франц. serviette < servir ’служыць’ (Кюнэ, Poln., 96; SWO, 679). Гл. яшчэ сарвэта.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
браканье́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак.
Разм. Займацца браканьерствам. У калгас на работу [Сенька] не пайшоў і наогул адмовіўся ад усякай работы, а выбраў сабе іншы занятак — пачаў на вачах браканьерыць на рэчцы і азёрах. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
старажо́ўства, ‑а, н.
Разм. Занятак стоража. [Бацька:] — Калі лавіць баброў, то, відаць, трэба, каб мяне адпусцілі на колькі месяцаў... Самавольна ж я не магу. Старшыня пакрыўдзіцца і пазбавіць работы, ды і старажоўства губляць прыйдзецца. Масарэнка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запра́віць, -ра́ўлю, -ра́віш, -ра́віць; -ра́ўлены; зак., што.
1. Уставіць, усунуць у што-н.
З. штаны ў боты.
2. Падрыхтаваць да работы, ужывання, карыстання (пра механізмы, прыборы).
З. бак бензінам.
З. газавую лямпу.
3. Пакласці ў што-н. прыправу.
З. грыбы смятанай.
|| незак. запраўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. запра́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.
|| прым. запра́вачны, -ая, -ае (паводле 2 знач.).
Заправачная станцыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
знасі́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., зно́сіцца; зак.
Стаць непрыгодным ад доўгай носкі ці работы.
Боты знасіліся.
Поршні знасіліся.
Арганізм знасіўся (перан.: дачасна састарыўся, аслабеў).
|| незак. зно́швацца, -аецца.
|| наз. знос, -у, м. і зно́шванне, -я, н.
Знос аўтапакрышак.
Няма зносу чаму-н. або не ведае зносу што-н. (доўга не зношваецца; разм.). Працаваць на знос (перан.). Зношванне арганізма (перан.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́гнаць, -ганю, -ганіш, -ганіць; -гані; -гнаны; зак.
1. каго-што. Гонячы, прымусіць выйсці, выехаць; выдаліць.
В. жывёлу з хлява.
В. з работы (перан.).
2. каго-што. Выдаліць сілай, прагнаць.
В. акупантаў.
В. дрэнныя думкі з галавы (перан.).
3. што. Здабыць шляхам перагонкі (спец.).
В. бочку шкіпінару.
|| незак. выганя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. вы́ганка, -і, ДМ -нцы, ж. (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́нік, -у, мн. -і, -аў, м.
1. Канчатковы паказчык якіх-н. дзеянняў, намаганняў і пад.
Падвесці вынікі работы за дзень.
Вынікі конкурсу.
2. Паказчык майстэрства (звычайна спартыўнага).
В. плаўца.
В. забегу на сто метраў.
Лепшы в. дня.
3. Тое, што вынікае з чаго-н., з’яўляецца лагічным вывадам.
Поспехі з’яўляюцца вынікам напружанай штодзённай працы.
Пажар быў вынікам нядбайнага абыходжання з агнём.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пасля́.
1. прысл. Праз некаторы час, потым.
Гэта можна зрабіць п.
2. прыназ. з Р. Па заканчэнні, здзяйсненні чаго-н., адыходзе каго-н.
Сустрэнемся п. работы.
П.
Новага года.
Як мне не крыўдзіцца на яго п. такіх слоў.
Спадчына п. бацькоў.
◊
Пасля таго як (злуч. падпарадкавальны) — ужыв. ў даданых сказах часу.
Пасля таго як дзеці пад’елі, выхавальніцы павялі іх у батанічны сад.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)