незлічо́ны, ‑ая, ‑ае.
Такі, які цяжка або немагчыма палічыць; непамерны па колькасці. Па роўнай, бліскучай стужцы асфальту віруе незлічоны паток машын. Хведаровіч. Незлічонае птушынае царства на розныя галасы славіла радасць існавання, першы майскі дзень. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кало́рыя, ‑і, ж.
Адзінка вымярэння колькасці цеплыні.
•••
Вялікая калорыя — колькасць цеплыні, патрэбная для павышэння тэмпературы аднаго кілаграма вады на адзін градус.
Малая калорыя — колькасць цеплыні, патрэбная для павышэння тэмпературы аднаго грама вады па адзін градус.
[Ад лац. calor — цеплыня.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закупі́ць, ‑куплю, ‑купіш, ‑купіць; зак., каго-што.
1. Купіць каго‑, што‑н., звычайна у вялікай колькасці; запасціся чым‑н. шляхам закупу 1. Закупіць прамысловае абсталяванне. Закупіць племянную жывёлу.
2. Уст. Падкупіць падачкамі, гасцінцамі. Закупіць сведак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Апялю́ха ’шырокая трэска’ (БРС, абл.). Параўн. укр. пелюстка ’капусны ліст’, а таксама ’шырокі зубец, што знаходзіцца па баках тонкіх зубоў у прадзільным грэбні’ і пеле́ха ти ’рваць нешта ў вялікай колькасці’. Магчыма, пачаткова пелюха (суч. укр. ’пялюшка’ побач з пелюшка ’тс’) азначала тонкі слой чагосьці, што здымаецца з якога-небудзь прадмета, напр. ліст з капусты, у тым ліку і шырокую трэску, якая аддзяляецца ад дрэва. Гл. пялюшка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Насланнё ’насланне, навядзенне чарадзейнай сілаю’ (Нас.) ’нашэсце’, ’пра таго, хто ў вялікай колькасці з’яўляецца дзе-небудзь, несучы шкоду’ (полац., Нар. лекс.), ’бяда, гора, няўдача, няшчасце’ (бялын., Янк. Мат.), ’напасць’ (Яруш.), насла́нне ’непрыемнасці, беды, няўдачы, хібы ў справах, усё, што з’яўляецца як бы насланым, пасланым у якасці кары злой сілай’ (Гарэц.), ’эпілепсія’, ’ачмурэнне’: bo czort u jeho nasłany (Пятк. 2, 209). Да насла́ць ’паслаць’, гл. слаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паналята́ць, ‑ае; ‑аем, ‑аеце, ‑аюць; зак.
1. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Наляцець, прыляцець у вялікай колькасці. — Мусіць, халады хутка пачнуцца — вельмі ж сівагракаў аднекуль паналятала. Чорны.
2. Напасці, зрабіць набег — пра ўсіх, многіх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
панамыва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
1. Намыць, памыць вялікую колькасць чаго‑н. Панамываць талерак.
2. і што. Нанесці хвалямі, насоснымі машынамі многа чаго‑н. Панамываць мелі. Панамываць дамбы.
3. Здабыць у вялікай колькасці. Панамываць золата.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
павялі́чыцца, ‑ыцца; зак.
1. Стаць, зрабіцца большым па колькасці, велічыні, аб’ёму. Попыт павялічыўся. Павялічыўся выпуск прамысловай прадукцыі. □ Пачалася праходка яшчэ аднаго ствала, калектыў шахцёраў павялічыўся. Кулакоўскі.
2. Стаць, зрабіцца большым па сіле, інтэнсіўнасці, ступені. Радасць павялічылася.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паро́ўну, прысл.
На роўныя часткі; у аднолькавай колькасці. Жылі ўсе дружнай камунай. Даілі кароў і малако дзялілі на ўсіх дзяцей пароўну. Курто. Іду і веру: нехта шчасце дзеліць Пароўну ўсім — На ўсе на свеце дні. Кірэенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шу́нуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
1. Раптам паліцца; хлынуць. Вада шунула. / Пра паветра, святло і пад. У пакой шунула свежае паветра.
2. перан. Пайсці масай (пра людзей). Натоўп шунуў. // перан. Паступіць у вялікай колькасці. Заказы шунулі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)