эпіско́п, ‑а, м.
Аптычны прыбор для атрымання на экране відарысаў непразрыстых аб’ектаў (карцін, малюнкаў, чарцяжоў і пад.).
[Ад грэч. épi — на, над, пры і skopeō — гляджу.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́дзеліць сов.
1. (из общей массы с какой-л. целью; отметить каким-л. образом) вы́делить;
в. падво́ды для вы́вазкі дроў — вы́делить пово́зки для вы́возки дров;
в. цыта́ту курсі́вам — вы́делить цита́ту курси́вом;
в. асно́ўную ду́мку — вы́делить основну́ю мысль;
2. (отдать в пользование) вы́делить, отдели́ть;
в. сы́ну ча́стку маёмасці — вы́делить (отдели́ть) сы́ну часть иму́щества;
3. физиол. вы́делить, источи́ть;
4. (издать, испустить, распространить) источи́ть; см. выдзяля́ць 4
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сляпы́
1. прил., в разн. знач. слепо́й;
~по́е шчаня́ — слепо́й щено́к;
~по́е перайма́нне — слепо́е подража́ние;
~па́я няна́вісць — слепа́я не́нависть;
с. набо́р — тип. слепо́й набо́р;
~па́я паса́дка — ав. слепа́я поса́дка;
с. палёт — ав. слепо́й полёт;
2. в знач. сущ., прям., перен. слепо́й; слепе́ц м.;
вучы́лішча для ~пы́х — учи́лище для слепы́х;
○ ~па́я кі́шка — анат. слепа́я кишка́;
~па́я пля́ма — анат. слепо́е пятно́;
с. дождж — слепо́й дождь;
◊ ~па́я ку́рыца — слепа́я ку́рица
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
умясці́ць сов.
1. (уместить в себе) вмести́ть;
за́ла ўмясці́ла ўсіх дэлега́таў — зал вмести́л всех делега́тов;
2. (поместить внутри чего-л., во что-л.) вмести́ть; умести́ть;
у. усе́ кні́гі ў ша́фу — вмести́ть (умести́ть) все кни́ги в шкаф;
у. усе́ я́блыкі ў кош — умести́ть (вмести́ть) все я́блоки в кош;
3. (поместить, расположить) умести́ть;
у. у кутку́ пако́я сто́лік для тэлеві́зара — умести́ть в уголке́ ко́мнаты сто́лик для телеви́зора
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
па́ліўны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да паліва; які выкарыстоўваецца як паліва. Паліўны газ. // Прызначаны для падачы, перавозкі, захоўвання паліва. Паліўны бак. Паліўны склад. // Які мае адносіны да вытворчасці, здабычы паліва. Паліўная прамысловасць.
2. Разм. Прыгодны для таго, каб паліць (пра дровы, печ і пад.). Паліўная печ.
паліўны́, ‑а́я, ‑о́е.
Які мае адносіны да паліўкі. Паліўное земляробства. Паліўны сезон. // Прызначаны для паліўкі. Паліўныя жалабы. // Які мае патрэбу ў паліўцы. Паліўныя культуры. Паліўныя землі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пры́зма, ‑ы, ж.
Спец.
1. Шматграннік з дзвюма роўнымі паралельнымі асновамі (шматвугольнікамі) і бакавымі гранямі-паралелаграмамі.
2. Прадмет такой жа формы, звычайна трохграннік, з празрыстага рэчыва, які служыць для раскладання святла ў спектр, для змены напрамку светлавых праменяў і для іншых мэт; прымяняецца ў аптычных прыборах.
•••
Праз прызму чаго — з пазіцый чаго‑н. (глядзець, назіраць і пад.). Народны пясняр бачанае і чутае ў дзяцінстве па-мастацку асэнсаваў, прапусціў праз прызму паэтычнага абагульнення. С. Александровіч.
[Грэч. prisma.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
печ, ‑ы, ж.
1. Цаглянае, каменнае або металічнае збудаванне, дзе разводзяць агонь, каб нагрэць памяшканне, згатаваць ежу. Абстаноўка была самая звычайная: вялікая печ з шырокім тапчаном насупроць, стол з доўгімі лавамі. Бядуля.
2. Спецыяльнае збудаванне для апрацоўкі якіх‑н. матэрыялаў награваннем. Сушыльная печ. Плавільная печ.
•••
Галандская печ — пакаёвая печ для абагрэву, звычайна кафляная.
Доменная печ — тое, што і домна.
Мартэнаўская печ — печ спецыяльнай канструкцыі для выплаўкі сталі.
Ляжаць на печы гл. ляжаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абра́ннік, ‑а, м.
1. Той, хто абраны для выканання якіх‑н. высокіх абавязкаў. Дэпутаты — абраннікі народа. □ Усё гэта нова для нас, і самі мы — абраннікі калектыву — таксама нібы панавелі адразу. Брыль.
2. Уст. Незвычайна здольны, асаблівы чалавек, дзейнасць якога не пад сілу для іншых. Ідэалістычнае ўяўленне пра паэта як абранніка лёсу.
3. Любімы чалавек; каханак. Відаць, што чакае яна [Гандзя] к вечарку свайго Серафіма, абранніка сэрца, Ля самых Баркоў на сваім хутарку. Зарыцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
канве́ер, ‑а, м.
Прыстасаванне для бесперапыннага перамяшчэння вырабаў пры іх апрацоўцы ад аднаго рабочага да другога або для транспарціроўкі грузаў. Па грукату, што рабілі .. [адліўкі], падаючы на канвеер, які нёс іх кудысьці ў цёмны правал у сцяне, адчувалася, што адліўкі важкія, з металу. Карпаў.
•••
Зялёны канвеер — сістэма планавай вытворчасці зялёных кармоў для бесперапыннага забеспячэння жывёлы на працягу ўсяго пашавага сезону.
Па канвееру — ад аднаго да другога (перадаваць і пад.).
Сысці (сыходзіць) з канвеера гл. сысці.
[Англ. conveyer.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скрабо́к, ‑бка, м.
1. Вострая лапатка для саскрэбвання чаго‑н. Скрабок для снегу. □ У горадзе штодзень на тратуарах Вішчаць, скрыгочуць раніцай скрабкі. Тармола. Сотні мужчын, жанчын.., узброеныя рыдлёўкамі і спецыяльна зробленымі ў кузні скрабкамі, капалі і зграбалі вільготны іл. Паслядовіч.
2. Вялікі туфель з вострым краем для чэрпання грунту або якога‑н. сыпкага матэрыялу. Скрабок аўтапагрузчыка. □ Праз паўтары-дзве мінуты бункер напоўніўся, электраматор змоўк, і зноў нерухома застылі скрабкі, замерла саляная гурба. Чаркасаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)