археты́п, ‑а, м.

1. Самы старажытны рукапіс твора, які служыць першакрыніцай для наступных копій. // Першы адбітак друкаванага выдання.

2. Спец. Старажытнейшая, першапачатковая форма слова.

[Грэч. archétypon — першавобраз, арыгінал, першаўзор.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

галіцы́зм, ‑а, м.

Слова ці выраз, запазычаны з французскай мовы. Большасць французскіх слоў, або галіцызмаў, пранікла ў беларускую мову праз рускую або польскую. Юргелевіч.

[Фр. gallicisme.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гло́са, ‑ы, ж.

Тлумачэнне незразумелае слова або выразу, якое даецца на палях або ў самім тэксце старажытных і сярэдневяковых рукапісаў. Глосы ў скарынінскіх тэкстах.

[Ад грэч. glossa — устарэлае слова, якое патрабуе тлумачэння.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

...гонны, ‑ая, ‑ае.

Другая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае: такі, што садзейнічае выдзяленню чаго‑н., названага ў першай частцы слова, напрыклад: глістагонны, патагонны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

...здатчык, ‑а, м.

Другая састаўная частка складаных слоў; абазначае асобу, якая здае куды‑н. тое, што названа ў першай частцы слова, напрыклад: малаказдатчык, макулатураздатчык.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ільга́ і льга, прысл., безас. у знач. вык.

Абл. Можна, магчыма. Хіба ж схаваць Ільга жывое слова? Няма ў жыцці Такіх надзейных схоў. Хведаровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

меда... (гл. мёда...).

Першая састаўная частка складаных слоў; ужываецца замест «мёда»..., калі націск падае на першы склад другой часткі слова, напрыклад: медазбор, меданосны, медагонка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

непрысто́йны, ‑ая, ‑ае.

Які не адпавядае правілам прыстойнасці. Непрыстойны анекдот. □ [Славік:] — Клянуся. Я адкушу сабе язык, калі з яго сарвецца хоць адно непрыстойнае слова. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паліндро́м, ‑а, м.

Слова, выраз або сказ, якія маюць аднолькавы сэнс пры чытанні злева направа і справа налева. Напрыклад: бел. казак; руск. искать такси.

[Англ. palindrome.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

свінава́ты, ‑ая, ‑ае.

Разм. Схільны да свінства, свінскіх паводзін; няўдзячны, нахабны, грубы. Аканом запнуўся, падбіраючы слова. Усе ведалі яго як служаку грубага, свінаватага. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)