недалі́ць, ‑лью, ‑льеш, ‑лье; ‑льём, ‑льяце і ‑лію, ‑ліеш, ‑ліе; ‑ліём, ‑ліяце; заг. недалі; зак., што і чаго.

Наліць менш, чым трэба; наліць не да самага верху. Недаліць вады ў вядро.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пралысе́ць, ‑ее; зак.

Разм. Агаліцца, пазбавіцца покрыва; пакрыцца пралысінамі. На высокіх мясцінах поле ўжо зусім пралысела. Дуброўскі. А то, бывае, пралысее дзе з-пад вады прагалачак, прасохне, араць-сеяць пара. Кірэйчык.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рамаза́н, ‑а, м.

1. Дзевяты месяц мусульманскага месячнага календара (месяц посту).

2. Пост у мусульман у гэтую пару, калі веруючыя павінны ўстрымлівацца ад вады і ежы ад усходу да захаду сонца.

[Ад араб. ramadân — гарачы.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

секу́ндны, ‑ая, ‑ае.

1. Які паказвае секунды (у 1 знач.). Секундная стрэлка.

2. Які працягваецца секунду, вельмі кароткі, імгненны. Секундны перапынак. Секундная паўза. // Які адбываецца за адну секунду. Секундны расход вады.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

спатрэ́біць, ‑блю, ‑біш, ‑біць; зак., што.

Зрасходаваць, выкарыстаць на што‑н. У Касцюкевіча было запісана надзіва ўсё дакладна: колькі ён страціў вугалю, колькі ўзяў вады, .. колькі спатрэбіў на бягучыя рамонты. Скрыган.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тарфяні́сты, ‑ая, ‑ае.

Які змяшчае ў сабе торф. Берагі былі па-ранейшаму высокія і чорныя, толькі ўжо не шумелі, — замест чароту, абапал вады ўсталі высокія тарфяністыя сценкі нядаўна выпрастанага рэчышча. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шліфава́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад шліфаваць.

2. у знач. прым. Які адшліфаваўся; гладкі. Сярод гэтых купін бліскучымі стужкамі павіваліся часамі палоскі вады, чыстыя, гладкія, як шліфаванае шкло. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

четве́рг чацве́р, род. чацвярга́ м.;

◊

по́сле до́ждичка в четве́рг на то́е ле́та, пасля́ абе́да, гэ́такаю паро́ю; за́ўтра ў ту́ю пару́, калі́ рак паляці́ць з вады́ ўгару́;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вада́, -ы́, ДМ -дзе́, мн. во́ды, вод і -аў, ж.

1. Празрыстая бясколерная вадкасць, якая ўяўляе сабой хімічнае злучэнне вадароду і кіслароду.

Шклянка вады.

Марская в.

2. (звычайна з азначэннем). Напітак, тэхнічныя растворы.

Газіраваная в.

Мінеральная в.

Вапнавая в.

3. Водная паверхня ракі, возера, мора і пад., а таксама яе ўзровень.

Падарожнічаць па вадзе.

Высокая в.

Дастаўляць грузы вадой.

4. мн. Водная прастора якога-н. раёна.

Тэрытарыяльныя воды.

Унутраныя воды.

5. мн. Плынь, хвалі, водная маса.

Глыбокія воды.

Воды Нёмана.

6. мн. Мінеральныя крыніцы, курорт з такімі крыніцамі.

Лячыцца на водах.

Мінеральныя воды.

7. перан., адз. Пра наяўнасць пустога, беззмястоўнага шматслоўя ў дакладзе, лекцыі і пад. (разм.).

Не даклад, а в.

○

Верхавая вада — вада, якая сцякла ў рэчку пасля дажджу ці ўтварылася з расталага снегу.

Жоўтая вада — хвароба вачэй, пры якой зрэнка набывае жоўты колер.

Цёмная вада — слепата, выкліканая атрафіяй зрокавага нерва.

◊

Таўчы ваду ў ступе або насіць ваду ў рэшаце (разм.) — займацца пустымі справамі, марнай працай.

Вадой не разліць (не разальеш) каго — пра неразлучных сяброў.

Як у ваду глядзеў — быццам загадзя ведаў.

Вады (нікому) не замуціць — не зрабіць шкоды.

Выйсці сухім з вады — застацца непакараным.

Віламі па вадзе пісана — пра што-н. маламагчымае, няпэўнае.

Ліць ваду на млын чый, каго — прыводзіць доказ або дзейнічаць на чыю-н. карысць.

Вывесці на чыстую ваду каго-н. — выкрыць чые-н. нядобрыя ўчынкі).

Цішэй вады, ніжэй травы — пра сціплага, вельмі спакойнага, ціхага чалавека.

|| памянш.-ласк. вадзі́ца, -ы, ж. (да 1 знач.; разм.) і вадзі́чка, -і, ДМ -чцы, ж. (да 1 знач.; разм.).

|| прым. во́дны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.) і вадзяны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).

Водны шлях.

Водны раствор.

Водны спорт.

Вадзяная пара.

Вадзяны павук.

Вадзяны млын.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вода́ в разн. знач. вада́, -ды́ ж.;

по́лая вода́ паво́дка;

высо́кая вода́ вялі́кая вада́;

тяжёлая вода́ хим. ця́жкая вада́;

жёлтая вода́ мед. жо́ўтая вада́;

тёмная вода́ мед. цёмная вада́;

◊

как в во́ду опу́щенный як у ваду́ апу́шчаны;

концы́ в во́ду канцы́ ў ваду́;

водо́й не разольёшь вадо́й не разліе́ш;

как в во́ду ка́нул як у ваду́ ка́нуў;

как с гу́ся вода́ як з гусі́ вада́;

мно́го воды́ утекло́ шмат вады́ сплыло́;

как две ка́пли воды́ як дзве кро́плі вады́;

воды́ не замути́т вады́ не заму́ціць;

как ры́ба в воде́ як ры́ба ў вадзе́;

сквозь ого́нь и во́ду прошёл праз аго́нь і ваду́ прайшо́ў, ≅ быў на кані́ і пад канём;

вы́йти сухи́м из воды́ вы́йсці сухі́м з вады́;

чи́стой воды́ чы́стай вады́;

вы́вести на чи́стую во́ду вы́весці на чы́стую ваду́;

как в во́ду гляде́л (смотре́л) як у ваду́ глядзе́ў;

лить во́ду на (чью) ме́льницу ліць ваду́ на (чый) млын;

как воды́ в рот набра́ть як вады́ ў рот набра́ць;

носи́ть решето́м во́ду насі́ць у рэ́шаце ваду́;

седьма́я (деся́тая) вода́ на киселе́ погов. сёмая (дзяся́тая) вада́ на кісялі́;

толо́чь во́ду (в сту́пе) таўчы́ ваду́ (у сту́пе);

холо́дной водо́й окати́ть (обли́ть) хало́днай вадо́й аблі́ць;

ти́ше воды́, ни́же травы́ погов. цішэ́й вады́, ніжэ́й травы́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)