павытырка́цца, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.
Разм. Вытыркнуцца, паказацца адкуль‑н. — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае. У розных месцах з-пад вады павытыркаліся новыя купінкі травы. Маўр.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бруя́, ‑і, ж.
Вузкі бруісты паток вады; цурок. Неўгамонныя тры крыніцы б’юць, З першай — саснякі баравыя п’юць, А ў другой, крутой, веснавой бруі, Галасы свае мыюць салаўі. Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
касаго́р, ‑а, м.
Схіл гары, пагорка. Падняцца па касагоры. □ Вучні кінуліся па касагоры ўніз да вады. Шамякін. Ахутаныя зелянінай садоў, дамы нібыта па прыступках узбіраліся на касагор. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кільва́тэр, ‑а, м.
Струмень вады па лініі кіля ззаду судна, якое рухаецца.
•••
У кільватэр; у кільватэры — адзін за адным, тым жа курсам, па адной лініі (пра рух суднаў).
[Гал. kielwater.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
і́біс, ‑а, м.
Птушка атрада галянастых з доўгімі нагамі і доўгай загнутай дзюбай, якая жыве ў цёплых краінах, звычайна недалёка ад вады. Чорны ібіс. Белы ібіс. Аўстралійскі ібіс.
[Грэч. ibis.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
грэ́лка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.
Прыстасаванне для штучнага абагравання каго‑, чаго‑н. уздзеяннем гарачай вады, электрычнасці і пад. Рызінавая грэлка. Прыкласці грэлку да ног.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раскілза́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго.
Вызваліць ад укладзеных у рот цугляў. Антон саскочыў, раскілзаў каня, а сам сышоў да вады, памыў твар і напіўся з крынічкі. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распаце́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Разм. Стаць потным, спацець. [Бацька:] — У цябе часта бывае ангіна? [Віка:] — Не часта, але бывае. Мы працавалі на ферме. Я распацела і напілася вады. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цёк, ‑у, м.
Цячэнне, плынь. Урэшце, зусім ужо змораная, Гэлька неяк знайшла сілы адплыць ад віру, і яна панеслася хвалямі па цёку вады... Чарот.
•••
Цёкам цячы гл. цячы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вагаві́ла ’вага ў студні з жураўлём’ (ДАБМ, 809). Параўн. вага ’ўмацаваная на сасе перакладзіна, якая служыць для даставання вады са студні’ (Юрч.). Да вагаваць ’карыстацца рычагом’, вагаваць > вагавіла на ўзор тачыць > тачыла.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)