сцяна́ ж., в разн. знач. стена́;
гарадска́я с. — городска́я стена́;
перале́зці це́раз ~ну́ — переле́зть че́рез сте́ну;
с. ро́ва — стена́ рва;
памі́ж і́мі вы́расла с. — ме́жду ни́ми вы́росла стена́;
с. жы́та — стена́ ржи;
○ глуха́я с. — глуха́я стена́;
капіта́льная с. — капита́льная стена́;
◊ бі́цца галаво́й аб ~ну́ — би́ться голово́й о сте́нку;
кіта́йская с. — кита́йская стена́;
у чатыро́х сце́нах — в четырёх стена́х;
ле́зці на ~ну́ — лезть на́ стену;
прыпе́рці да ~ны́ — (каго) припере́ть к стене́ (кого);
паста́віць да ~ны́ — поста́вить к стене́;
стаць ~но́й — стать стено́й;
с. да ~ны́ — стена́ к стене́;
як за каме́ннай (мурава́най) ~но́й — как за ка́менной стено́й;
спадзява́цца як на каме́нную (мурава́ную) ~ну́ — наде́яться как на ка́менную сте́ну;
як у (аб) ~ну́ гаро́хам — как в (об) сте́ну (сте́нку) горо́х;
у сваёй ха́це і сце́ны памага́юць — посл. в своём до́ме и сте́ны помога́ют;
ілбо́м ~ну́ не праб’е́ш — посл. лбом сте́ну не прошибёшь;
і сце́ны ву́шы ма́юць — посл. и у стен у́ши есть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гара́ ж.
1. в разн. знач. гора́;
сне́жная г. — сне́жная гора́;
го́ры кніг — го́ры книг;
жыць у гара́х — жить в гора́х;
2. черда́к м.;
◊ як г. з плячэ́й — как гора́ с плеч;
не за гара́мі — не за гора́ми;
стая́ць гаро́ю — стоя́ть горо́й;
го́ры варо́чаць — го́ры воро́чать;
го́ры перавярну́ць (звярну́ць, зру́шыць) — го́ры свороти́ть;
як на каме́нную гару́ (апіра́цца) — как на ка́менную го́ру (опира́ться);
абяца́ць залаты́я го́ры — обеща́ть (сули́ть) золоты́е го́ры;
г. нарадзі́ла мыш — погов. гора́ родила́ мышь;
сла́вен бу́бен за гара́мі — погов. сла́вны бу́бны за гора́ми;
ты на гару́, чорт за нагу́ — погов. ты на́ гору, чёрт за́ ногу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ме́цца I несов.
1. име́ться;
у мяне́ ма́юцца но́выя зве́сткі — у меня́ име́ются но́вые све́дения;
у атра́дзе ме́ліся запа́сы праду́ктаў — в отря́де име́лись запа́сы проду́ктов;
м. ў ная́ўнасці — име́ться в нали́чии;
2. чу́вствовать себя́, пожива́ть;
як вы ма́ецеся? — как вы себя́ чу́вствуете (как вы пожива́ете)?;
3. до́лжен (должна́, должно́ и т.д.) быть; (иметь намерение) предполага́ть; (реже) намерева́ться;
ху́тка ме́лася пача́цца жніво́ — ско́ро должна́ была́ нача́ться жа́тва;
ён ме́ўся вярну́цца ўчо́ра — он до́лжен был (предполага́л) верну́ться вчера́;
да мяне́ ме́ліся прыйсці́ сябры́ — ко мне должны́ бы́ли (намерева́лись) прийти́ друзья́;
◊ м. на ўва́зе — безл. име́ться в виду́
ме́цца II сущ., нескл., ср., муз., разг. ме́ццо
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
страх
1. род. стра́ху м. страх; (сильное волнение) тре́пет;
пачуццё стра́ху — чу́вство стра́ха;
са стра́ху — со стра́ха;
пад стра́хам чаго́-не́будзь — под стра́хом чего́-л.;
2. нареч., разг. страх, страсть;
с. як люблю́ спява́ць — страх (страсть) как люблю́ петь;
с. як хо́чацца пае́хаць у Маскву́ — страсть как хо́чется пое́хать в Москву́;
3. в знач. сказ. страх, жуть;
маро́з такі́ — про́ста с. — моро́з тако́й — про́сто страх (жуть);
◊ на свой с. — на свой страх;
не вялі́кі с. — не велика́ беда́;
нагна́ць стра́ху — (на каго) нагна́ть стра́ха (на кого);
ры́цар без стра́ху і дако́ру — книжн. ры́царь без стра́ха и упрёка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лупи́ть несов.
1. (очищать от коры, скорлупы и т. п.) прост. лупі́ць, абдзіра́ць;
2. (брать втридорога) прост. лупі́ць, драць, дзе́рці;
3. (сильно бить, колотить, хлестать) лупі́ць, біць, лупцава́ць, хваста́ць;
лупи́ть кнуто́м лупі́ць (лупцава́ць, хваста́ць) пу́гай;
дождь лупит дождж лу́піць;
◊
лупи́ть глаза́ лупі́ць во́чы;
лупи́ть как си́дорову ко́зу лупі́ць як сі́дараву казу́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
обо́драть сов.
1. (снять кору, оболочку, кожу — со всех сторон) аблупі́ць, мног. пааблу́пліваць, абадра́ць, абдзе́рці, мног. паабдзіра́ць; (снять, удалить, сдирая) садра́ць, здзе́рці, мног. паздзіра́ць, злупі́ць;
2. (очистить зерно) пашатрава́ць, сшатрава́ць;
3. (обтрепать) абадра́ць, мног. паабдзіра́ць, абшарпа́ць;
4. (обобрать, ограбить) разг. абадра́ць, мног. паабдзіра́ць;
◊
обо́драть как ли́пку абадра́ць як лі́пку; см. обдира́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
хозя́йничать несов.
1. (вести хозяйство) гаспада́рыць; ухо́джвацца (каля чаго);
дочь хозя́йничала по до́му вме́сто ма́тери дачка́ гаспада́рыла до́ма (ухо́джвалася каля́ до́му) заме́ст ма́ці;
2. перен. (распоряжаться) гаспада́рнічаць, гаспада́рыць, распараджа́цца;
хозя́йничать в чужо́м до́ме, как в своём гаспада́рнічаць (гаспада́рыць, распараджа́цца) у чужо́й ха́це, як у сваёй (у чужы́м до́ме, як у сваі́м);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Христос рел. Хрысто́с, род. Хрыста́;
◊
Христа́ ра́ди Бо́гам прашу́;
проси́ть Христа́ ра́ди жабрава́ць, хадзі́ць па мі́ласці;
Христос с ним (ни́ми) уст. Бог з ім (і́мі);
Христос с тобо́й уст. Бог з табо́й;
как у Христа́ за па́зухой як за Бо́гам; як у Бо́га за плячы́ма (за пе́ччу); як у ма́тчыным жываце́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ху́же сравн. ст.
1. нареч. горш, го́рай;
ему́ ста́ло ху́же яму́ ста́ла горш (го́рай);
ху́же всего́ то, что… горш (го́рай) за ўсё то́е, што…;
как нельзя́ ху́же як найго́рш (як найго́рай);
2. прил. го́ршы [за каго, за што, як (чым) хто, як (чым) што];
нет ничего́ ху́же, чем… няма́ нічо́га го́ршага, як…;
он не ху́же други́х ён не го́ршы за і́ншых.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бада́й
1. частица чтоб, что́бы;
б. ты прапа́ў! — чтоб ты пропа́л!;
2. вводн. сл. пожа́луй, на́до полага́ть;
б. (што), бу́дзе дождж — пожа́луй, бу́дет дождь;
3. нареч., прост. почти́; почита́й;
б. адно́лькавыя кні́гі — почти́ одина́ковые кни́ги;
б. ужо́ ты́дзень прайшо́ў, як ён прые́хаў — почита́й уж неде́ля прошла́, как он прие́хал
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)