антагані́ст, ‑а, М ‑сце, м.
1. Непрымірымы праціўнік.
2. звычайна мн. (антагані́сты, ‑аў). Органы або рэчывы, функцыі і ўзаемадзеянні якіх процілеглыя адзін аднаму.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
інтэграва́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак., што.
1. Знайсці (знаходзіць) інтэграл пэўнай функцыі.
2. Кніжн. Аб’яднаць (аб’ядноўваць) часткі чаго‑н. у адно цэлае.
[Ад лац. integrare — узнаўляць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
функцыяні́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак.
Выконваць свае функцыі, быць у дзеянні, працаваць. Рэшткі падлогі і абліцоўкі сцен сведчаць аб тым, што царква.. была дабудавана і функцыяніравала на працягу невялікага часу, пасля чаго была разбурана. «Беларусь». // (са словамі: «як» і «у якасці» каго-чаго). Выконваць пэўныя функцыі. Так адкрываецца Віцебскі гарадскі музей, які з кастрычніка 1919 г. пачынае функцыяніраваць як музей гісторыка-археалагічны. «Помнікі».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
селязёнка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Крывятворны орган пазваночных жывёл і чалавека, які таксама выконвае ахоўныя функцыі і ўдзельнічае ў абмене рэчываў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фу́нкцыя, ‑і, ж.
1. Кніжн. З’ява, якая залежыць ад другой асноўнай з’явы і змяняецца ў залежнасці ад змянення другой з’явы. Можа, падкрэсліванне выключнасці грамадскіх функцый мастацтва было звязана ў Багдановіча з палемічным духам амаль усіх яго твораў, напісаных на тэму аб мастацтве. Лойка.
2. У матэматыцы — залежнасць адных пераменных велічынь ад другіх; пераменная велічыня, значэнне якой адпавядае другой велічыні або залежыць ад яе. Трыганаметрычныя функцыі. □ Янча перагортвае табліцу лагарыфмаў і, адшукаўшы патрэбную функцыю вугла, запісвае яе ў сшытак. Васілевіч.
3. У фізіялогіі — спецыфічная дзейнасць жывёльнага ці расліннага арганізма, яго органаў, тканак і клетак. Жыццёвыя функцыі арганізма. Дыхальная функцыя скуры.
4. перан. Абавязак, кола дзейнасці; работа, задача. Службовыя функцыі. □ [Калатухін:] Даруйце, таварыш старшыня, што я, так сказаць, бяру на сябе функцыі гаспадара, але прашу загадаць усім пабочным выйсці. Мележ. Пеця абраны сакратаром гуртка і вось выконвае сваю функцыю — чытае праграму Грамады. Пестрак. А Штрыпке ўсё бегаў ля вагонаў — гэта не ўваходзіла ў функцыі Багуцкага, той гаспадарыў у дэпо. Лынькоў.
5. Значэнне, прызначэнне, роля. У сказе назоўнікі звычайна выконваюць функцыю дзейніка або дапаўнення, што абумоўліваецца іх прадметным значэннем. Граматыка.
[Ад лац. functio — выкананне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дублёр, ‑а, м.
1. Той (тое), што паралельна з кім‑, чым‑н. выконвае аднолькавую работу, функцыі. Прадпрыемства-дублёр. Дублёр касманаўта.
2. Акцёр, які замяняе асноўнага выканаўцу ролі.
[Фр. doubleur.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эстэты́чны
1. эстети́ческий;
~ныя фу́нкцыі сло́ва — эстети́ческие фу́нкции сло́ва;
2. (изящный, проникнутый эстетизмом) эстети́чный;
~нае відо́вішча — эстети́чное зре́лище
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дыферэнцыя́л, -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).
1. У матэматыцы: лінейная частка прырашчэння залежнай пераменнай функцыі.
2. Механізм у прыводзе вядучых колаў аўтамабіля, трактара і пад., які дазваляе праваму і леваму колам круціцца з рознай хуткасцю.
Д. з канічнымі зубчастымі коламі.
|| прым. дыферэнцыя́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Дыферэнцыяльнае вылічэнне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гіпертрафі́я, ‑і, ж.
Павелічэнне аб’ёму якога‑н. органа ці тканкі цела ў выніку змянення іх функцыі або хваробы. Гіпертрафія мускула. Гіпертрафія сэрца. // перан. Празмернае развіццё чаго‑н. Гіпертрафія чуллівасці.
[Грэч. hypér — звыш і trophē — ежа.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
штат¹, -у, М шта́це, мн. -ы, -аў, м.
1. Пастаянны склад супрацоўнікаў якой-н. установы.
Скарачэнне штатаў.
Залічыць у ш.
2. звычайна мн. Дакумент пра лік і пасады супрацоўнікаў установы і іх функцыі.
Пераглядаць штаты.
◊
Належыць па штаце — пра тое, што адпавядае службоваму, грамадскаму становішчу, заслугам і пад.
|| прым. шта́тны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)