трансура́ны, ‑аў; адз. трансуран, ‑у, м.

Штучна атрыманыя радыеактыўныя хімічныя элементы, якія ў перыядычнай сістэме элементаў размешчаны пасля ўрану.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

матч-турні́р, ‑у, м.

Спартыўнае спаборніцтва, у якім усе ўдзельнікі (пры кругавой сістэме) сустракаюцца паміж сабой не менш двух разоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

магістра́ль, -і, мн. -і, -ей і -яў, ж.

1. Галоўная лінія ў сістэме якой-н. камунікацыі (чыгуначнай, электрычнай, тэлеграфнай і інш.).

Чыгуначная м.

Водная м.

2. Цэнтральная шырокая і прамая вуліца горада.

Галоўная м.

|| прым. магістра́льны, -ая, -ае.

М. напрамак.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

метр¹, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Адзінка вымярэння даўжыні ў метрычнай сістэме мер, роўная ста сантыметрам.

Квадратны м.

Пакой даўжынёй тры метры.

2. Лінейка такой даўжыні з нанесенымі на ёй дзяленнямі на сантыметры.

Складны м.

|| прым. метро́вы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тур¹, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Адзін круг танца.

Т. вальса.

2. Асобны этап якога-н. спаборніцтва, конкурсу і пад.

Першы т. чэмпіянату па баскетболе.

3. Этап, частка якой-н. падзеі, мерапрыемства і пад.

Першы т. выбараў (пры шматступеннай выбарчай сістэме).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

разме́рнасць, ‑і, ж.

У фізіцы — выраз, які паказвае, у колькі разоў зменіцца адзінка фізічнай велічыні пры змяненні адзінкі велічынь, прынятых у дадзенай сістэме за асноўныя.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

то́на, ‑ы, ж.

Адзінка вагі ў міжнароднай сістэме адзінак, роўная 1000 кілаграмаў.

•••

Рэгістравая тона — умоўная адзінка вымярэння ўнутранага аб’ёму транспартных марскіх суднаў, роўная 2,83 м³.

[Фр. tonne.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

і́ндэкс, -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).

1. Паказальнік, спіс чаго-н.

І. геаграфічных назваў.

І. імён.

2. Лічбавы (або літарны) паказчык чаго-н.

І. прамысловай вытворчасці.

І. аптовых цэн.

3. Умоўнае абазначэнне ў сістэме якой-н. класіфікацыі.

Паштовы і.

|| прым. і́ндэксны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пераэкзамено́ўка, ‑і, ДМ ‑ноўцы; Р мн. ‑новак; ж.

Паўторны экзамен у сістэме школьнага навучання пасля нездавальняючага адказу на першым. Пераэкзаменоўка па алгебры. Атрымаць пераэкзаменоўку на восень.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

самаабуча́льны, ‑ая, ‑ае.

У выразах: самаабучальнае ўстройства, самаабучальная машына, самаабучальная сістэма — устройства (машына, сістэма), у якіх алгарытм удасканальваецца аўтаматычна, па меры набывання вопыту ў самім устройстве (машыне, сістэме).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)