шы́цца¹, шы́юся, шы́ешся, шы́ецца; незак. (разм.).
1. Лезці, прабірацца і пад. ў вузкае месца, туды, дзе цесна; хавацца куды-н.; пранікаць, залазіць куда-н.
Ш. ў натоўп.
Куры шыюцца ў крапіву.
2. перан. Старацца быць падобным на каго-н., прыкідвацца кім-н.
Ш. ў дурні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
захлопота́ть сов. пача́ць клапаці́цца, пача́ць стара́цца, пача́ць увіха́цца; (засуетиться) замітусі́цца, забе́гаць, закруці́цца; см. хлопота́ть 1;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ревнова́ть несов.
1. раўнава́ць;
2. книжн., уст. стара́цца; клапаці́цца;
3. книжн., уст. (испытывать зависть) зайздро́сціць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ме́ціць², ме́чу, ме́ціш, ме́ціць; незак.
1. у каго-што. Старацца папасці ў каго-, што-н.
М. у звера.
2. з інф. Мець намер, намервацца ажыццявіць якое-н. дзеянне.
М. укусіць.
3. Імкнуцца заняць якое-н. становішча, пасаду (разм.).
|| зак. наме́ціць, -ме́чу, -ме́ціш, -ме́ціць; -ме́чаны (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
папастара́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. Старацца вельмі, неаднаразова. Мікалай Камароўскі папастараўся тады. Костуся як адсадзілі ад работы ў сельсавеце, дык на Мікалаевых плячах усё і апын[у]лася тады. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гарну́цца, гарну́ся, го́рнешся, го́рнецца; гарні́ся; незак.
1. да каго-чаго. Пяшчотна туліцца, лашчыцца.
Г. да мацеры.
2. перан. Старацца быць бліжэй да каго-н., сімпатызуючы каму-н. або маючы на ўвазе якую-н. выгаду.
Г. да дзяўчыны.
Радня да радні горнецца.
3. Мець ахвоту да чаго-н.
Г. да працы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ла́шчыцца, ‑шчуся, ‑шчышся, ‑шчыцца; незак., да каго і без дап.
З ласкаю гарнуцца да каго‑н.; старацца ласкай выклікаць ласку ў адказ. Сузан хадзіў на працу.. Дома быў негаваркі, агрызаўся нават на дзяцей, калі тыя спрабавалі лашчыцца да яго. Лынькоў. Лыска падскочыў да Грышкі, пачаў лашчыцца і лізаць яму рукі. Чарот. // Паддобрывацца да каго‑н., ласкаю, ліслівасцю старацца выклікаць прыхільнасць да сябе. [Андрэй:] — Людзі ашукваюць адзін другога за вочы, а ў вочы лашчацца адзін да другога, словы добрыя кажуць... Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ду́жацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак., з кім.
Разм. Схапіўшыся адзін з другім, старацца асіліць праціўніка; мерацца сілай. Ніхто з нас не браўся з Грышам дужацца — ён кожнага клаў на зямлю адным махам. Капыловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
клапаціцца, дбаць, старацца; рупіцца (разм.); хварэць (перан.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
*Тшта ‘?’: wyłajaŭ ad tszci, ad wiery (ваўк., Федар. 4), побач з гэтым: zbeścić ad ćci, ad wiery (слонім., там жа). Відаць, да чэсць, параўн. сціць (гл.). Менш верагодная сувязь са ст.-бел. тщитися ‘старацца’, стараж.-рус. тъщати ‘прыцясняць, трывожыць, падганяць’, ст.-слав. тъштати ‘турбавацца, клапаціцца, старацца’ < прасл. *tъščati ‘прагнуць, тужыць’, звязаным з *tъska ‘сум, смутак’ (Фасмер, 4, 130; ESJSt, 17, 1007; ЕСУМ, 5, 690; Арол, 4, 124).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)