Мітурысы сабіраць ’трызніць з гарачкі’ (Бяд.). Няясна. Магчыма, звязана з рус. смал. митулить ’расказваць лухту’, ’несці лухту’, якое, мусіць, можна звязаць з мі́тусь (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
толкова́ть несов.
1. (объяснять) тлума́чыць;
2. разг. (говорить) гавары́ць, каза́ць; (разговаривать) размаўля́ць; (беседовать) гу́тарыць, гамані́ць; (рассказывать) раска́зваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
фантасты́чнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць фантастычнага; наяўнасці, фантастыкі ў чым‑н. У паляўнічых шмат бывае прыгод, пра якія яны вельмі любяць расказваць. Часамі яны Заводзяць свой расказ да фантастычнасці. Ляўданскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
насяля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; незак.
1. Незак. да насяліць.
2. Складаць насельніцтва якой‑н. тэрыторыі, населенага пункта. Любіў настаўнік расказваць і пра далёкія краіны, пра людзей, якія насяляюць іх. Курто.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзе́сяць, -і́, -ццю́, ліч. кольк.
Лік і колькасць 10.
Д. чалавек.
Д. гадоў.
◊
Ні ў пяць ні ў дзесяць (разм., неадабр.) — ні туды ні сюды; ні так ні гэтак.
|| парадк. дзяся́ты, -ая, -ае.
Дзясятыя гады мінулага стагоддзя.
Гэта справа дзясятая (перан.: няважная, другарадная; разм.).
◊
Пятае праз дзясятае (разм., жарт.) — непаслядоўна, пераскокваючы з аднаго на другое (расказваць, пераказваць).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
леге́нда¹, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, леге́нд і -аў, ж.
1. Народнае паэтычнае паданне аб якой-н. гістарычнай падзеі, асобе і інш., што ўспрымаецца як верагоднае.
Сярэдневяковыя легенды.
2. Выдуманы, перабольшаны аповед аб чым-, кім-н., вымысел пра што-н. неверагоднае.
Расказваць легенды аб чым-н.
3. Выдуманыя звесткі пра разведчыка, які выконвае сакрэтнае заданне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
параска́зваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Расказаць усё, многае.
2. Расказваць некаторы час. Пасажыры трохі яшчэ паскалілі зубы, парасказвалі анекдоты і неўпрыкмет пачалі апускаць галовы, бы куры на седале. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адчастава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., каго.
Разм. Пачаставаць каго‑н.; аддзякаваць пачастункам за пачастунак. Сабастыян Рамашка пачаў тут расказваць, як Савасцей Панебра пасля надумаўся быў чым-небудзь падобным адчаставаць жонку. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Лададзе́ць ’тарахцець, шмат гаварыць (аб дзіцяці) ’*(Нар. лекс.). Відаць, уграфінізм. Параўн. вепск. лод^иа, лодаііа ’гаварыць, гутарыць, расказваць’, Aodaizoitta ’займаць размовай’. Не выключана магчымасць утварэння гэтай лексемы анаматапеічным шляхам. Параўн. лататы, лататоніць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ле́йзіць, ляйдзіць ’гаварыць недарэчнае, пляткарыць’ (маст., свісл., карэліц., ваўк., Сл. паўн.-зах.), (грубае) лей‑ дзіць ’расказваць’ (Сцяшк. Сл.). Балтызм. Параўн. літ. lei- dinti ў выразе: liežuviais apsilėidinti ’быць абгавораным’ (Сл. паўн.-зах., 2, 714).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)