ка́ліва, -а, мн. -ы, -ліў і -ліваў, н.
1. Асобна ўзятая расліна, сцябліна, саломіна і пад.
К. пшаніцы.
2. перан. Пра самую малую колькасць чаго-н. (разм.).
К. надзеі.
3. у знач. прысл. Крыху (разм.).
◊
Да апошняга каліва (разм.) — усё, цалкам.
Ні каліва (разм.) — ніколькі, ані.
|| памянш.-ласк. ка́ліўца, -а, мн. -ы, -аў, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прасве́т, -у, М -ве́це, мн. -ы, -аў, м.
1. Светлая паласа або слабы прамень у неасветленай прасторы.
П. у воблаках.
Жыццё без прасвету (перан.: без надзеі на паляпшэнне).
2. Шырыня аконнага ці дзвярнога праёму (спец.).
3. На пагонах: каляровая падоўжная палоска.
Пагоны з двума прасветамі.
|| прым. прасве́тны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
праро́цкі, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і прарочы. Збыліся надзеі і спадзяванні Міцкевіча аб шчаслівай долі, свабодзе і незалежнасць польскага народа, збыліся прароцкія думкі аб дружбе славянскіх народаў. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
све́тлы, -ая, -ае.
1. Які ярка свеціць.
Светлая лямпачка.
2. Добра асветлены, яркі.
Светлыя палацы.
С. дзень.
3. Ясны, празрысты.
С. ручаёк.
4. Менш яркі па колеры ў параўнанні з іншымі, не цёмны.
Светлыя валасы.
Светлыя фарбы.
5. Радасны, нічым неазмрочаны, незасмучаны.
Светлая будучыня.
С. ўспамін.
6. Ясны, лагічны, праніклівы.
С. розум.
Светлыя надзеі.
|| наз. све́тласць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
праме́нь, -я, мн. -ме́ні, -ме́няў і -мяні, -мянёў, м.
1. Вузкая паласа святла, што ідзе ад якой-н. крыніцы святла ці прадмета, які свеціцца.
П. сонца.
П. надзеі (перан.).
2. Струмень у выглядзе пучка часціц якой-н. энергіі (спец.).
Рэнтгенаўскія прамені.
Цеплавы п.
|| прым. прамянёвы, -ая, -ае (да 2 знач.).
Прамянёвая энергія.
Прамянёвая хвароба (хвароба, якая выклікаецца радыеактыўнымі рэчывамі).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
беспрасве́цце, ‑я, н.
Адсутнасць надзеі на лепшую будучыню; цемра, галеча. А калі над краем Легла згубай Ноч Глухога беспрасвецця, Скрозь пачулі — Хлопчык трубіць На дружынны збор У школу Дзецям. Вітка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
умудро́ны, ‑ая, ‑ае.
Які мае вялікія веды, набыў багаты жыццёвы вопыт. На душы ў Таццяны разлілася цеплыня, агарнула радасць, што яна спраўдзіла надзеі гэтай добрай, умудронай жыццёвым вопытам жанчыны. Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ударо́жыцца, ‑жуся, ‑жышся, ‑жыцца; зак.
Разм. Панадзіцца хадзіць куды‑н., рабіць што‑н. // Абраць для сябе які‑н. занятак. [Дзед Мікалай:] — Праўда, на сына мала было надзеі: ударожыўся ён па лясной часці. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зга́снуць сов., прям., перен. уга́снуть, пога́снуть, поту́хнуть;
све́чка ~сла — све́чка пога́сла (поту́хла);
надзе́і ~слі — наде́жды уга́сли (пога́сли)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
праблісну́ць, ‑не; зак.
1. Бліснуць праз што‑н. Прабліснула сонца.
2. перан. З’явіцца на вельмі кароткі час, бліснуць імгненна. І вось урэшце пад вечар у доміку прафесара прабліснуў першы прамень надзеі. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)