музы́чны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да музыкі (у 1 знач.). Музычны твор. Музычны інструмент. Музычная школа. Тэатр музычнай камедыі. Музычны магазін. □ Песні свабоднага народа загучэлі і на прыемныя іспытах у першы Беларускі музычны тэхнікум. «Беларусь». // Уласцівы музыцы. Музычны стыль. // Створаны сродкамі музыкі. Музычны вобраз.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
старару́скі, ‑ая, ‑ае.
1. Які існаваў у перыяд рускага сярэдневякоўя, звязаны з ім. Стараруская музычная творчасць. Старарускія аповесці. // Такі, як у перыяд рускага сярэдневякоўя. Першапачаткова .. [галосныя літары] выконвалі на пісьме тыя ж функцыі, што і ў старарускіх помніках. Булыка.
2. Які здаўна належыць рускім. Старарускія землі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тэ́хніка, -і, ДМ -ніцы, ж.
1. Сукупнасць сродкаў працы, ведаў і дзейнасці, што служаць для стварэння матэрыяльных каштоўнасцей.
Навука і т.
2. Сукупнасць прыёмаў і навыкаў, што выкарыстоўваюцца ў якой-н. галіне дзейнасці або мастацтве.
Авалодаць тэхнікай.
Музычная т.
Т. справаводства.
3. зб. Машыны, розныя прылады той ці іншай галіны вытворчасці.
Рамонт тэхнікі.
Ваенная т.
|| прым. тэхні́чны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кампазі́цыя, -і, мн. -і, -цый, ж.
1. Будова, суадносіны і ўзаемнае размеркаванне асобных частак, элементаў.
К. рамана.
К. карціны.
К. сімфоніі.
2. Мастацкі (музычны, жывапісны, скульптурны і інш.) твор, які з’яўляецца арыгінальным спалучэннем асобных частак, элементаў.
Скульптурная к.
Сюжэтная к.
3. Тэорыя стварэння музычных твораў.
Клас кампазіцыі.
4. Твор, які складаецца з літаратурнай і музычнай частак, аб’яднаных адной тэмай, сюжэтам.
Літаратурна-музычная к.
|| прым. кампазіцы́йны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
энцыклапе́дыя, -і, мн. -і, -дый, ж.
1. Навуковае або навукова-папулярнае даведачнае выданне па ўсіх або асобных галінах ведаў, звычайна ў выглядзе слоўніка.
Музычная э.
Дзіцячая э.
2. Прыведзены ў сістэму агляд розных раздзелаў, галін якой-н. навукі, уводзіны ў курс якой-н. навукі (кніжн.).
Э. матэматычных ведаў.
◊
Хадзячая энцыклапедыя (жарт.) — пра адукаванага чалавека, які валодае самымі рознымі ведамі.
|| прым. энцыклапеды́чны, -ая, -ае.
Э. слоўнік.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
каме́дыя, -і, мн. -і, -дый, ж.
1. Драматычны твор з вясёлым, забаўным або сатырычным сюжэтам, а таксама спектакль або фільм па сцэнарыі такога твора.
Музычная к.
2. перан. Крывадушныя паводзіны, разыгрыванне якой-н. ролі, сцэны з пэўнай мэтай.
Што за к.!
Гавары як ёсць!
◊
Ламаць (разыгрываць, строіць) камедыю (разм., неадабр.) — крывадушнічаць, прытварацца.
|| прым. камеды́йны, -ая, -ае (да 1 знач.) і камі́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Камедыйны акцёр.
Камічная опера.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прэлю́дыя, ‑і, ж.
1. Уступ да музычнага твора. // перан. Тое, што гаворыцца, робіцца перад чым‑н. галоўным у якасці ўступу. У машыне Бурмакоў распытваў Паўла пра апошнія работы, пра Мінск, дзе акадэміку ніяк не выпадала пабываць. Павел адказваў, разумеючы, што гэта толькі прэлюдыя. Шыцік.
2. Самастойная музычная п’еса, галоўным чынам для фартэпіяна, якая не мае пэўнай формы.
[Ад лац. praelundere — іграць папярэдне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Інструме́нт. Ст.-бел. инструментъ (1565 г.) ’інструмент, прылада’, ’музычны інструмент’, ’спосаб, сродак’ (Булыка, Лекс. запазыч., 187). Ужо ў старабеларускай сфарміравалася семантычная структура, вядомая сучаснай беларускай мове. Насовіч прыводзіць два значэнні: ’музычная прылада’, ’усякая прылада’. Запазычана з польск., дзе instrument з лац. instrumentum ’інструмент, прылада’. Націск на апошнім складзе пад уплывам рускай мовы; параўн. інстру́мант (Касп.). Рус. инструмент (XVII ст.) таксама з польск.; націск на апошнім складзе ў выніку ўздзеяння нямецкай мовы (Шанскі, 2, I, 89). Няма падстаў для сцвярджэння аб паўторным запазычанні з рускай у XX ст. (як Крукоўскі, Уплыў, 83; Гіст. лекс., 233, для інструментальны).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
хор, -у, мн. хары́ і (з ліч. 2, 3, 4) хо́ры, харо́ў, м.
1. Група спевакоў, якія разам выконваюць вакальныя творы.
Х. хлопчыкаў.
2. Музычная п’еса, прызначаная для выканання пеўчым калектывам.
3. перан. Адначасовае гучанне мноства галасоў, гукаў.
Х. дзіцячых галасоў.
Птушыны х.
4. перан. Мноства аднолькавых выказванняў, меркаванняў.
Х. пахвал.
5. у знач. прысл. хо́рам. Усе разам, у некалькі галасоў, дружна.
Спяваць хорам.
Прапанову падхапілі хорам.
|| прым. харавы́, -а́я, -о́е (да 1 і 2 знач.).
Х. гурток.
Харавыя песні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
фра́за ж., в разн. знач. фра́за;
адна́ ф. з пісьма́ — одна́ фра́за из письма́;
музы́чная ф. — музыка́льная фра́за;
хадзя́чая ф. — ходя́чая фра́за;
прыкры́цца ~зай — прикры́ться фра́зой;
зво́нкая ф. — зво́нкая фра́за;
◊ збі́тая ф. — изби́тая фра́за
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)