направле́ние ср.
1. (действие) накірава́нне, -ння ср., накіро́ўванне, -ння ср., скірава́нне, -ння ср., скіро́ўванне, -ння ср.; см. напра́вить 1;
2. (линия движения, идейная устремлённость) кіру́нак, -нку м., напра́мак, -мку м.;
направле́ние ума́ кіру́нак ро́зуму;
по направле́нию к… у кіру́нку да…;
дава́ть направле́ние дава́ць кіру́нак (напра́мак);
направле́ние враще́ния мат. кіру́нак вярчэ́ння;
3. (общественное течение, группировка) кіру́нак, -нку м.;
4. (документ) накірава́нне, -ння ср.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
слу́жба ж., в разн. знач. слу́жба;
паступі́ць на ~бу — поступи́ть на слу́жбу;
вярну́цца са ~бы — верну́ться со слу́жбы;
вайско́вая с. — вое́нная слу́жба;
с. су́вязі — слу́жба свя́зи;
с. ру́ху — слу́жба движе́ния;
○ абавязко́вая с. — действи́тельная слу́жба;
◊ паста́віць на ~бу — (чаму) поста́вить на слу́жбу (чему);
не ў ~бу, а ў дру́жбу — погов. не в слу́жбу, а в дру́жбу;
дру́жба дру́жбай, а с. ~бай — погов. дру́жба дру́жбой, а слу́жба слу́жбой
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
во́льный
1. прил., в разн. знач. во́льны;
во́льное обраще́ние во́льнае абыхо́джанне, во́льныя паво́дзіны;
во́льная борьба́ спорт. во́льная барацьба́;
во́льные движе́ния спорт. во́льныя ру́хі;
во́льный перево́д во́льны перакла́д;
во́льные стихи́ во́льныя ве́ршы;
по во́льному на́йму па во́льным на́йме;
2. сущ., ист. во́льны, -нага м.;
◊
во́льная шу́тка во́льны жарт;
во́льная пти́ца во́льная пту́шка;
во́льный каза́к во́льны каза́к;
на во́льном во́здухе на во́льным паве́тры;
во́льному во́ля, спасённому рай посл. во́льнаму во́ля, шалёнаму по́ле.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
крыло́, -ла́ ср., в разн. знач. крыло́;
маха́ць кры́ламі — маха́ть кры́льями;
к. самалёта — крыло́ самолёта;
к. ветрака́ — крыло́ ветряно́й ме́льницы;
к. экіпа́жа — крыло́ экипа́жа;
пра́вае (ле́вае) к. во́йска — пра́вое (ле́вое) крыло́ во́йска;
ле́вае к. англі́йскага рабо́чага ру́ху — ист. ле́вое крыло́ англи́йского рабо́чего движе́ния;
◊ распасце́рці кры́лы — распра́вить кры́лья;
падрэ́заць кры́лы — подре́зать кры́лья;
схава́ць пад к. — спря́тать под кры́лышко;
пад ~лом — (у каго) под кры́лышком (у кого);
апусці́ць кры́лы — опусти́ть кры́лья;
абрэ́заць кры́лы — (каму) обре́зать кры́лья (кому)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
курс I (род. ку́рсу) м. (направление движения, развития) курс;
змяні́ць к. карабля́ — смени́ть курс корабля́;
узя́ць к. — взять курс
курс II
1. (род. ку́рса) в разн. знач. курс;
к. ле́кцый — курс ле́кций;
студэ́нт друго́га ку́рса — студе́нт второ́го ку́рса;
к. водалячэ́ння — курс водолече́ния;
афіцыя́льны к. рубля́ — официа́льный курс рубля́;
2. только мн. ку́рсы;
ку́рсы кро́йкі і шыцця́ — ку́рсы кро́йки и шитья́;
◊ у ку́рсе спра́вы — в ку́рсе де́ла;
уве́сці ў к. — (чаго) ввести́ в курс (чего)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ві́цца несов.
1. (обвиваться вокруг чего-л.) ви́ться;
хмель уе́цца каля́ дрэ́ва — хмель вьётся вокру́г де́рева;
2. (завиваться, закручиваться) ви́ться;
валасы́ ўю́цца — во́лосы вью́тся;
3. (делать извилистые движения телом) ви́ться;
вуж уе́цца каля́ ног — уж вьётся во́зле ног;
4. (летая, кружиться) лета́ть, ви́ться;
пчо́лы ўю́цца ро́ем — пчёлы лета́ют (вью́тся) ро́ем;
5. (иметь извилистое направление) ви́ться, извива́ться, змеи́ться;
рэ́чка ўе́цца памі́ж гор — ре́чка вьётся (извива́ется, змеи́тся) ме́жду гор;
6. (подниматься, извиваясь кольцами, спиралью) ви́ться, клуби́ться;
над чыгунко́м віла́ся па́ра — над чугунко́м ви́лся (клуби́лся) пар;
7. (развеваться — о флаге, знамени и т.п.) ви́ться, развева́ться;
8. страд. ви́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нія́кі мест. отриц. (ж. нія́кая, ср. нія́кае, мн. нія́кія) м.
1. (какой бы то ни было) никако́й; (ни один из имеющихся) никото́рый;
н. во́раг нам не стра́шны — никако́й враг нам не стра́шен;
~кіх адзна́к ру́ху — никаки́х при́знаков движе́ния;
~кай з гэ́тых кніг ён не купі́ў — никото́рой из э́тих книг он не купи́л;
2. (вовсе не) никако́й;
н. ён не камандзі́р — никако́й он не команди́р;
○ н. род — грам. сре́дний род;
◊ ~кімі сі́ламі — никаки́ми си́лами;
~кім чы́нам — нико́им о́бразом;
ні ў я́кім ра́зе — ни в ко́ем слу́чае;
без нічо́га нія́кага — без причи́ны
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
во́льны
1. свобо́дный, во́льный;
~ная краі́на — свобо́дная (во́льная) страна́;
в. чалаве́к — свобо́дный (во́льный) челове́к;
~нае жыццё — свобо́дная (во́льная) жизнь;
~ная ду́мка — свобо́дная (во́льная) мысль;
2. (о манере держать себя) свобо́дный, непринуждённый;
~нае абыхо́джанне — свобо́дное (непринуждённое) обраще́ние;
○ ~ная барацьба́ — во́льная борьба́;
~ная прафе́сія — свобо́дная профе́ссия;
в. верш — свобо́дный стих;
в. го́рад — во́льный го́род;
в. перакла́д — во́льный перево́д;
~ная тэ́ма — во́льная те́ма;
в. слуха́ч — вольнослу́шатель;
в. маста́к — свобо́дный худо́жник;
в. час — свобо́дное вре́мя;
~ныя ру́хі — во́льные движе́ния;
◊ ~наму во́ля — во́льному во́ля;
~ная пту́шка — во́льная пти́ца;
в. каза́к — во́льный каза́к;
у ~ную хвілі́ну — в свобо́дную мину́ту;
~наму во́ля, шалёнаму по́ле — посл. во́льному во́ля, а шально́му по́ле
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
из-за предлог с род.
1. (при обозначении действия или движения откуда-л.) з-за (каго, чаго);
смотре́ть из-за две́ри глядзе́ць з-за дзвярэ́й;
прие́хал из-за мо́ря прые́хаў з-за мо́ра;
из-за ту́чи вы́плыла луна́ з-за хма́ры вы́плыў ме́сяц;
встать из-за стола́ уста́ць з-за стала́;
2. (по причине, по вине кого-, чего-л.) праз (каго, што), за (што і чым), па (чым), з прычы́ны (чаго), з-за (чаго);
из-за тебя́ мы опозда́ли праз цябе́ мы спазні́ліся;
из-за отсу́тствия за адсу́тнасцю, з прычы́ны адсу́тнасці;
из-за сла́бости па сла́басці, з прычы́ны сла́басці;
из-за дождя́ отъе́зд не состоя́лся з-за дажджу́, з прычы́ны дажджу́ ад’е́зд не адбы́ўся;
3. (ради) дзе́ля (каго, чаго);
из-за куска́ хле́ба дзе́ля кава́лка хле́ба.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лёгкі в разн. знач. лёгкий; (неощутимый по весу — ещё) возду́шный; (незатруднённый — ещё) свобо́дный;
~кая но́ша — лёгкая но́ша;
~кае сне́данне — лёгкий за́втрак;
~кая пахо́дка — лёгкая похо́дка;
~кая ткані́на — лёгкая (возду́шная) ткань;
~кія ру́хі — лёгкие (свобо́дные) движе́ния;
л. ве́трык — лёгкий ветеро́к;
~кая хваро́ба — лёгкая боле́знь;
~кія адно́сіны да жыцця́ — лёгкое отноше́ние к жи́зни;
л. зарабо́так — лёгкий за́работок;
~кія та́нкі — лёгкие та́нки;
○ ~кая кавале́рыя — лёгкая кавале́рия;
~кая інду́стрыя (прамысло́васць) — лёгкая инду́стрия (промы́шленность);
~кая атле́тыка — лёгкая атле́тика;
◊ з лёгкай рукі́ — с лёгкой руки́;
л. на ўспамі́н — лёгок на поми́не;
з ~кім сэ́рцам — с лёгким се́рдцем;
з ~кім ве́трам! — попу́тного ветра!; ска́тертью доро́га!;
з ~кай па́рай — с лёгким па́ром;
~кая рука́ — (у каго) лёгкая рука́ (у кого);
л. на но́гі — лёгок (лёгкий) на́ ногу;
л. — хлеб лёгкий хлеб;
л. на пад’ём — лёгок на подъём
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)