Verbum

абсле́даваць, -дую, -дуеш, -дуе; -дуй; -даваны; зак. і незак., каго-што.

1. Зрабіць (рабіць) агляд, праверку чаго-н.

2. Уважліва азнаёміцца (знаёміцца) з чым-н., вывучаць (вывучыць) што-н.

А. жыллёвыя ўмовы.

А. мясцовасць.

|| наз. абсле́даванне, -я, н.

Легчы ў бальніцу на а.

перабудава́ць, -ду́ю, -ду́еш, -ду́е; -ду́й; -дава́ны; зак., што.

1. Зрабіць пераробку ў якой-н. пабудове.

П. хату.

2. Пабудаваць, перарабіць па-новаму, унёсшы змены ў парадак, сістэму чаго-н.

П. план.

П. працу школы.

П. сказ.

|| незак. перабудо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. перабудо́ва, -ы, ж.

дасле́даваць, -дую, -дуеш, -дуе; -дуй; -даваны; зак. і незак., каго-што.

1. Зрабіць навуковы агляд з мэтай пазнання, высвятлення чаго-н.

Д. законы прыроды.

Д. склад рэчыва.

2. Абследаваць, агледзець (аглядаць) для высвятлення, устанаўлення чаго-н.

Д. хворага.

Д. мясцовасць.

|| наз. дасле́даванне, -я, н.

адбудава́ць, -ду́ю, -ду́еш, -ду́е; -ду́й; -дава́ны; зак., што.

1. Закончыць пабудову чаго-н.; пабудаваць.

Адбудавалі цудоўную школу.

2. Пабудаваць нанава, аднавіць што-н. пасля разбурэння, пажару і пад.

А. горад.

|| незак. адбудо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. адбудо́ва, -ы, ж. (да 2 знач.); прым. адбудо́ўчы, -ая, -ае.

А. перыяд.

насле́даваць, -дую, -дуеш, -дуе; -дуй; -даваны; зак. і незак., што.

1. Атрымаць (атрымліваць) у спадчыну якія-н. уласцівасці, якасці бацькоў, продкаў.

Н. многія рысы характару ад маці.

2. толькі незак., што і каму-чаму. Быць прадаўжальнікам якой-н. дзейнасці, якіх-н. традыцый; браць што-н. за ўзор.

Н. фальклорную паэтыку.

|| наз. насле́даванне, -я, н.

будава́ць, буду́ю, буду́еш, буду́е; буду́й; будава́ны; незак., што.

1. Узводзіць якое-н. збудаванне.

Б. дамы.

2. Майстраваць, выпускаць машыны і пад.

Б. камбайны.

3. перан. Ствараць, арганізоўваць.

Б. новае жыццё.

4. Намячаць, ствараць у думках планы, здагадкі і пад.

Б. планы.

5. Асноўваць, базіраваць на чым-н.

Б. сваё выступленне на канкрэтных прыкладах.

6. Выражаць, фармуляваць.

Правільна б. сказ.

7. Вычэрчваць якую-н. геаметрычную фігуру на аснове зададзеных памераў.

Б. трохвугольнік.

◊

Будаваць на пяску (неадабр.) — засноўваць на ненадзейных звестках.

Будаваць паветраныя палацы (іран.) — мроіць, планаваць нерэальнае, захапляцца нязбытнымі марамі.

|| зак. вы́будаваць, -дую, -дуеш, -дуе; -дуй; -даваны (да 1—4 знач.), пабудава́ць, -ду́ю, -ду́еш, -ду́е; -ду́й; -дава́ны; наз. пабудо́ва, -ы, ж.

|| наз. будава́нне, -я, н. і будо́ўля, -і, ж. (да 1 знач.).

кама́ндаваць, -дую, -дуеш, -дуе; -дуй; незак.

1. Вымаўляць словы каманды, аддаваць каму-н. каманду.

2. кім-чым. Быць камандзірам.

К. палком.

К. парадам.

3. перан., кім-чым, над кім-чым і без дап. Загадваць, аддаваць распараджэнні (разм.).

Ніхто не любіць, каб ім камандавалі.

|| зак. скама́ндаваць, -дую, -дуеш, -дуе; -дуй (да 1 і 3 знач.) і закама́ндаваць, -дую, -дуеш, -дуе; -дуй; -даваны (да 1 знач.).

|| наз. кама́ндаванне, -я, н. (да 2 знач.).

шкадава́ць, -ду́ю, -ду́еш, -ду́е; -ду́й; незак.

1. каго (што). Адчуваць жаль, спагаду да каго-н.

Ш. бежанцаў.

2. каго-што і чаго. Берагчы, ашчаджаць, скупіцца, не даваць.

Людзі не шкадавалі жыцця для абароны айчыны.

Ш. грошы або грошай.

3. аб чым і з дадан. Смуткаваць, бедаваць з прычыны чаго-н.

Ш. аб зробленых памылках.

Шкадую, што не пайшоў у тэатр.

4. з інф. Не адважвацца што-н. зрабіць.

Я шкадую зразаць гэта дрэва.

|| зак. пашкадава́ць, -ду́ю, -ду́еш, -ду́е; -ду́й; -дава́ны.