наказа́ць, -кажу́, -ка́жаш, -ка́жа; -кажы́; зак., каму і без дап.
1. Паведаміць каму-н. аб чым-н. праз каго-н.
Н. праз знаёмых.
2. Даць наказ, даручэнне.
Доктар наказаў сачыць за раненым.
3. Нагаварыць, сказаць многа чаго-н. (разм.).
Прабачце, наказаў вам немаведама колькі навін.
|| незак. нака́зваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы, вас, вам, вас, ва́мі, аб вас, адз. ты; займ. асаб. 2 ас. мн.
Ужыв. пры звароце да некалькіх асоб, а таксама як форма ветлівага звароту да адной асобы.
◊
На вы (гаварыць, быць з кім-н. і пад.) — пра адносіны паміж людзьмі, калі гавораць адзін другому «вы», а не «ты».
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
баламу́ціць, -му́чу, -му́ціш, -му́ціць; незак., каго-што (разм.).
1. Выклікаць неспакой сярод каго-н., уносіць разлад, неразбярыху.
Б. народ.
2. Спакушаць, зачароўваць.
Ах, дзяўчаты, хопіць вам б. хлопца!
◊
Баламуціць светам (разм., неадабр.) — выклікаць непакой, нездавальненне.
|| зак. узбаламу́ціць, -му́чу, -му́ціш, -му́ціць; -му́чаны і забаламу́ціць, -му́чу, -му́ціш, -му́ціць; -му́чаны (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Во́сцеж выкл. (2‑я асоба мн. л.) (Нас.) «Восцеж вам на закуску!» З вось + те і часц. ж, дзе це (< те) — канчатак 2‑й асобы мн. л. загаднага ладу, як у рус. нуте, полноте і г. д. (Фасмер, 4, 34).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пара́дчык, ‑а, м.
Разм. Тое, што і дарадчык. У .. [Тураўца] было нямала памочнікаў і парадчыкаў. Мележ. [Гаспадыня:] — Ах, Канстанцін Сцяпанавіч, Канстанцін Сцяпанавіч! Не ўказчык я вам і нарадчык, але чую я сваім розумам: навошта вам гэтая служба? Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тру́нак, ‑нку, м.
Абл. Алкагольны напітак. Прыемна ў дом зайсці з дарогі, Дзе рады вам гаспадары, Дзе вас частуюць, што ёсць змогі, Дзе трунак знойдзецца стары. Такі, што чарачка-другая Вам разагрэе ў сэрцы кроў. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
повреди́ть сов.
1. (кому, чему) пашко́дзіць;
со́лнце вам не повреди́т со́нца вам не пашко́дзіць;
2. (испортить) папсава́ць, сапсава́ць; пашко́дзіць; (искалечить) пакале́чыць;
повреди́ть механи́зм папсава́ць механі́зм;
◊
не повреди́т (не помеша́ет) не пашко́дзіць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зага́дана, безас. у знач. вык.
Аддадзен загад. Ідзі, куды загадана. □ — Загадана ўручыць вам ультыматум. Бачыла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наадваро́т, прысл.
1. У адваротным напрамку.
Прачытаць слова н.
2. Зусім інакш, не так, як трэба.
Зрабіць усё н.
3. у знач. пабочн. сл. У процілегласць таму, што сказана.
Аб’ём будаўніцтва не стаў меншым, а, н., узрос.
4. у знач. супраціўнай часц. Зусім не.
Я вам не перашкоджу? — Н., я вельмі рады бачыць вас.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
поня́тно
1. нареч. зразуме́ла;
говори́те поня́тно гавары́це зразуме́ла;
2. безл., в знач. сказ. зразуме́ла;
3. вводн. сл. зразуме́ла; (конечно) вядо́ма;
я, поня́тно, обо всём напишу́ вам я, зразуме́ла (вядо́ма), пра ўсё напішу́ вам;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)