прадба́чыцца, ‑чыцца; зак.
Уявіцца ў думках (пра тое, што павінна адбыцца). Па тым, якое высокае стаяла над лесам неба, можна было меркаваць, што дажджу сёння не прадбачылася. Чыгрынаў. — Значыць, гэта адступленне прадбачылася раней, бо патрэбен быў новы плацдарм. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
воспосле́довать сов., книжн. (произойти после чего-л., явиться следствием) адбы́цца; вы́йсці; з’яві́цца; (наступить) наста́ць, надысці́; (случиться) ста́цца, зда́рыцца (пасля́ чаго́-не́будзь).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уяві́ць, уяўлю́, уя́віш, уя́віць; уя́ўлены; зак., каго-што.
1. У думках скласці вобраз каго-, чаго-н.
У. рысы дарагога чалавека.
2. Палічыць, дапусціць.
Я не магу ў., што ў нас магло адбыцца такое.
3. заг., у знач. пабочн. сл. уяві, уяві сабе. Ужыв. для падкрэслівання чаго-н. дзіўнага, цікавага.
|| незак. уяўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е (у 3 знач. — толькі ў форме 2 ас. адз. л.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
збунтава́цца, ‑туюся, ‑туешся, ‑туецца; зак.
Разм.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Змяшацца, пераблытацца. Думкі ў галаве збунтаваліся. Гульня збунтавалася.
2. Падняць бунт; узбунтавацца. У гміне павінен спешна адбыцца суд над сялянамі, больш чым над палавінай вёскі, якія збунтаваліся і не пайшлі да пана на работу. Чарот.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Паме́г ’хмызняк’ (Яшк.). Няясна; паралеляў у іншых слав. мовах няма. Магчыма, з омег, вомег, вобмег (гл.), дзе о‑ можа ўспрымацца як прыстаўка і магло быць заменена на по-. Вомег ’балігалоў’ часта расце па берагах рэк сумесна з хмызняком, таму тут мог адбыцца перанос па сумежнасці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
неакрэ́сленасць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць неакрэсленага. Рамэо-Платонаў пераадольваў неакрэсленасць, расплывістасць многіх сваіх папярэднікаў у гэтай ролі. «Полымя». Атмасферы чагосьці важнага, што мае вось-вось адбыцца, вельмі добра адпавядаюць семантычная неакрэсленасць, трывожнасць мовы. Бярозкін.
2. Неакрэсленае становішча. У гэтай неакрэсленасці была і нейкая свая прываблівасць: цікава ж ведаць, чым яно ўсё скончыцца. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыдме́та ’прыкмета’: буркаўкі ідуць па вадзе — апяць дошч пойдзіць — прыдмета такая (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Верагодна, кантамінацыя слоў прыкме́та і прадме́т (гл.) з-за страты імі, асабліва апошнім, у жывой гаворцы ўласнай семантыкі, што магло адбыцца ў сувязі з іншамоўнасцю слова, гл. прадме́т. Параўн. аналагічныя рус. дыял. прадме́та ’тс’, придме́т ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ско́ры, -ая, -ае.
1. Які адбываецца з вялікай скорасцю, у кароткі прамежак часу; які мае вялікую скорасць.
С. ход.
С. цягнік.
Скоры (наз.) прыбывае да першай платформы.
Скора (прысл.) ідзе.
2. перан. Здольны хутка працаваць, дзейнічаць; схільны спяшацца (разм.).
С. ў рабоце.
Да стала — с., а на сенажаць — хворы (прыказка).
3. Які адбываецца ў кароткі час, тэрмін.
С. ад’езд.
4. Які павінен адбыцца хутка.
Да скорага спаткання!
◊
На скорую руку (зрабіць што-н.; разм.) — хутка і неакуратна.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
предстоя́ть предстои́т (будет впереди) ма́е быць, паві́нен быць, бу́дзе; (должен произойти) ма́е адбы́цца, паві́нен адбы́цца; (ждёт, впереди) чака́е; (надо будет) трэ́ба бу́дзе; (придётся) давядзе́цца; (имеет, должен) ма́е, паві́нен; (предвидится) прадба́чыцца;
предстоя́т вы́боры ма́юць (паві́нны) быць (адбы́цца) вы́бары;
вам предстои́т интере́сная рабо́та вас чака́е (вам прадба́чыцца) ціка́вая рабо́та (пра́ца);
предстои́т лете́ть на самолёте трэ́ба бу́дзе (давядзе́цца) ляце́ць на самалёце;
ему́ предстои́т реши́ть э́то де́ло яму́ трэ́ба бу́дзе (давядзе́цца) вы́рашыць гэ́ту спра́ву, ён паві́нен бу́дзе вы́рашыць гэ́ту спра́ву;
ле́том мне предстои́т интере́сная командиро́вка уле́тку мне прадба́чыцца ціка́вая камандзіро́ўка;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ По́геладзь ’імжа’ (Сцяшк. Сл.). Няясна. Магчыма, можна суаднесці з джолыдь (драг., Лучыц-Федарэц, вусн. паведамл.), укр. ожеледица ’галалёдзіца’, рус. ожеледь ’тс’, ’наледзь на дрэвах’, гледзьі глюдь ’галалёдзіца’, поглездка ’галалёдзіца; коўзанне па лёдзе’ (гл. гладкі). Мог адбыцца перанос значэння з выніку на прычыну: наледзь на дрэвах ці галалёдзіца часта з’яўляюцца пасля адлігі з імжой.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)