цывіліза́цыя, -і, мн. -і, -цый, ж.
1. Ступень грамадскага развіцця, яе матэрыяльнай і духоўнай культуры, характэрная для той ці іншай грамадска-палітычнай фармацыі.
Антычная ц.
2. Сучасная сусветная культура (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цыстэ́рна, -ы, мн. -ы, -ран і -аў, ж.
Вялікі рэзервуар, а таксама вагон або аўтамабіль з такім рэзервуарам для захоўвання або перавозкі вадкасцей, газаў і інш.
Нафтавая ц.
|| прым. цыстэ́рнавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цяж, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Рэмень, трос, які служыць сродкам перадачы цягавай сілы.
2. Рэмень ці вяроўка, нацягнутыя ад верхняга канца аглоблі да восі пярэдняга кола для выраўноўвання ходу павозкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чарано́к, -нка́, мн. -нкі́, -нко́ў, м.
1. Частка сцябла, галінкі з пупышкамі ад расліны, прызначаная для прышчэпкі і пасадкі.
2. Вузкая частка ліста, якая злучае яго са сцяблом.
|| прым. чаранко́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перахапі́ць сов.
1. в разн. знач. перехвати́ть;
п. руку́, адве́дзеную для ўда́ру — перехвати́ть ру́ку, отведённую для уда́ра;
п. пісьмо́ — перехвати́ть письмо́;
п. по́зірк — перехвати́ть взгляд;
п. ганцо́ў — перехвати́ть гонцо́в;
п. та́лію по́ясам — перехвати́ть та́лию по́ясом;
п. пяць ты́сяч рублёў — перехвати́ть пять ты́сяч рубле́й;
п. камуніка́цыі праці́ўніка — воен. перехвати́ть коммуника́ции проти́вника;
2. (поесть наскоро, немного) перехвати́ть, перекуси́ть;
3. разг. (проявить неумеренность) перехвати́ть, переборщи́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
фу, выкл.
1. Ужываецца гукапераймальна для абазначэння кароткага гуку, які ўтвараецца пры тушэнні, ахаладжэнні чаго‑н.
2. Разм. Ужываецца для выражэння дакору, прыкрасці, пагарды і пад. — Лідка?.. Фу, чорт! — Хлопец ссунуў капялюш на патыліцу і павярнуўся да суседкі: — У Лідкі ж заўтра вяселле! Ракітны.
3. Ужываецца для выражэння стомленасці або палёгкі, задавальнення. — Фу, ваўкарэзіна. Намучыўся я з ёй [каровай]! — выгукнуў бацька, калі ўвайшлі ў Востраў. Ставер.
•••
Фу ты — ужываецца для выражэння здзіўлення, раздражнення (часам з іранічным адценнем). Фу ты, нічагусенькі не відно, каб мядзведзь пад нагамі ляжаў, дык бы і на яго ўспёрся. Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
элева́тар, ‑а, м.
1. Збудаванне для захоўвання вялікай масы збожжа з механічным абсталяваннем для прыёму, ачысткі, сушкі і разгрузкі зерня. Удзень і ўночы стэпам пылілі грузавікі, везлі на элеватар у мяхах і проста ў кузавах золата — у поце запрацаваны хлеб. Даніленка. Асабліва важна, каб збожжаўборачны канвеер дзейнічаў зладжана і бесперабойна ва ўсіх звеннях — ад нівы да элеватара. «Звязда».
2. Канвеер для перамяшчэння грузаў вертыкальна або пад вялікім вуглом да гарызонта. З элеватара густа сыпалася ў .. кузаў [машыны] сіласная маса. Паслядовіч.
3. Водаструменная помпа, якая выкарыстоўваецца ў сістэме ацяплення для змешвання гарачай і халоднай вады.
[Ад лац. elevator — які падымае.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прабе́льны 1, ‑ая, ‑ае.
Які служыць, прызначаецца для прабельвання, для прабелкі. Прабельны цэх.
прабе́льны 2, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да прабелу (у 1 знач.). [Міхася] празвалі Бабашкай яшчэ на пачатку вучобы, як толькі пачалі знаёміцца з прабельным матэрыялам. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кансе́рвы, ‑аў; адз. няма.
1. Прадукты харчавання, спецыяльна апрацаваныя (шляхам варкі, салення, стэрылізацыі) і расфасаваныя ў герметычную тару для доўгатэрміновага захоўвання. Рыбныя кансервы. Малочныя кансервы.
2. Спец. Акуляры, якія служаць для аховы вачэй ад яркага святла, пылу і інш.
[Фр. conserves.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
маніпуля́тар, ‑а, м.
1. Чалавек, які робіць розныя маніпуляцыі. // Цыркавы артыст-фокуспік.
2. Спец. Тэлеграфны ключ або прыстасаванне для перадачы тэлеграфных сігналаў.
3. Спец. Прыстасаванне для рэгуліроўкі складаных вытворчых працэсаў (выкарыстоўваецца на пультах кіравання, у дыспетчарскіх і г. д.).
[Фр. manipulateur.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)