пара́дны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да парада, звязаны з парадам. Парадны строй. Парадны марш. // Прызначаны для парада, для ўрачыстых выпадкаў. Парадная форма. □ З рэчавага мяшка.. [Язэп] дастаў пару новенькіх пагонаў, якія яму выдалі ў шпіталі, не палявых, а парадных, а яркімі нашыўкамі. Асіпенка. Сухавараў быў адзеты ў парадны мундзір з бліскучымі гузікамі. Колас. // Святочны. Парадны выгляд.
2. Галоўны (пра лесвіцу, уваход і пад.). Парадныя дзверы. □ [Кандрат] не пайшоў з чорнага ўваходу, каб не падумалі, што хаваючыся да Домны ходзіць, пастукаўся ў парадны. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ву́зак ’вузкі’ (Шат.), рус. у́зок, дыял. ву́зак (Растаргуеў, Бранск.), серб.-харв. у̏зак, славен. ózek. Прасл. ǫzъkъ — кароткая форма прым. (гл. вузкі ’тс’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́кста ’хрышчоны яўрэй’ (Нас.). Утварэнне пры дапамозе суф. ‑а да дзеяслова выксціць (гл.). Сюды ж вы́кстка — форма ж. р. да гэтага слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вядвабны ’шаўковы’ (Дзмітр.). Дыялектная форма (з пратэтычным в‑) слова ядва́бны ’тс’ (гл.). Параўн. аналагічную з’яву ў слове вя́зьмін (гл.) < язьмін, вярмо́ < ярмо́.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Відэ́лка ’відэлец’ (Нас., Касп.) — кантамінаваная форма ад бел. відэлец і рус. вилка ’тс’. Сюды ж відэлкі (Шат.), а таксама відэлька ’тс’ (КТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гайце́ц ’бацька’ (Сцяшк.). Форма слова айце́ц з пратэтычным г‑. Запазычанне (ужо ў ст.-бел. мове) з польск. ojciec. Гл. ЭСБМ, 1, 98.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ганя́ць. Рус. гоня́ть, укр. ганя́ти і г. д. Аблаўтная форма да *gъnati, *goniti, якая (ітэратыўнае значэнне) адлюстроўвае вакалізм «a» (< o): *ganjati (< *gonjati).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Еванге́лле з ц.-слав. мовы, дзе ѥвангелиѥ < грэч. εὐαγγέλιον ’добрая вестка’ (Фасмер, 2, 5). Форма евангелія (Яруш.) запазычана з польск. (польск. ewangelia).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кіно́ ’від мастацтва і памяшканне для яго дэманстрацыі’ (ТСБМ). Праз рус. кино з ням. Kino (скарочаная форма Kinematograph) (Трубачоў, Дополн., 2, 234).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ла́кі, ла́кы (мн.) ’рогі драўляных віл, прызначаных для сена або саломы’ (пін., Нар. лекс.) — усечаная форма з відлакі, якое з польск. widłaki.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)