калянда́р, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Сістэма лічэння дзён у годзе.
Юліянскі к. (старога стылю). Грыгарыянскі к. (новага стылю).
2. Табліца або кніжка з пералікам усіх дзён года (з рознымі даведачнымі звесткамі).
Настольны к.
Адрыўны к.
3. Размеркаванне па днях, месяцах асобных відаў дзейнасці.
К. заняткаў.
К. футбольных гульняў.
|| прым. калянда́рны, -ая, -ае.
К. год.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
э́ра, -ы, мн. э́ры, эр, ж.
1. Сістэма летазлічэння, якая вядзе свой пачатак ад пэўнага моманту.
Хрысціянская, або новая, наша, э. пачынаецца з даты нараджэння Ісуса Хрыста.
2. Вялікі гістарычны перыяд, які карэнным чынам адрозніваецца ад папярэдняга.
Э. касманаўтыкі.
3. Самы вялікі храналагічны падзел, значны этап у геалагічнай гісторыі Зямлі (спец.).
Палеазойская э.
Мезазойская э.
Кайназойская э.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
эстэ́тыка, -і, ДМ -тыцы, ж.
1. Філасофскае вучэнне пра сутнасць і формы прыгожага ў мастацкай творчасці, у прыродзе і жыцці, пра мастацтва як асобы від грамадскай ідэалогіі.
Курс эстэтыкі.
2. Сістэма чыіх-н. поглядаў на мастацтва.
Э.
М.
Багдановіча.
3. Прыгажосць, мастацкасць у афармленні, арганізацыі чаго-н.
Э. сталіцы.
|| прым. эстэты́чны, -ая, -ае.
Эстэтычныя тэорыі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
код, ‑а, М ‑дзе, м.
Сістэма ўмоўных знакаў, сігналаў, якая выкарыстоўваецца для запісу або шыфраванай перадачы сакрэтных звестак. Тэлеграфны код. Сігнальны код. □ [Радыстка] заявіла, што надпісы зроблены асобым кодам і каб іх прачытаць, трэба мець «ключ». Карпюк.
[Фр. code.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фіна́нсы, ‑аў; адз. няма.
1. Сістэма грашовых адносін, а таксама сукупнасць усіх грашовых сродкаў, якія маюцца ў распараджэнні дзяржавы. Дзяржаўныя фінансы.
2. Разм. Грошы, грашовыя справы. Паненкі пачалі лічыць свае фінансы, але, убачыўшы мяне, змоўклі. Карпюк.
[Лац. financia — даход.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кабіне́тны в разн. знач. кабине́тный;
~ная сістэ́ма навуча́ння — кабине́тная систе́ма обуче́ния;
к. вучо́ны — кабине́тный учёный;
○ к. рая́ль — кабине́тный роя́ль;
к. партрэ́т — кабине́тный портре́т
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
аракчэ́еўшчына, ‑ы, ж.
1. У пачатку 19 ст. ў Расіі — рэжым неабмежаванага паліцэйскага дэспатызму, сістэма лютай ваеншчыны ў кіраванні.
2. перан. Становішча, пры якім невялікая група людзей дэспатычна і самавольна распараджаецца ў якой‑н. галіне грамадскага жыцця.
[Ад імя Аракчэева, дзяржаўнага дзеяча-дэспата часоў Паўла I і Аляксандра I.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аспіранту́ра, ‑ы, ж.
Сістэма падрыхтоўкі пры вышэйшых навучальных установах або навукова-даследчых інстытутах прафесарска-выкладчыцкіх і навуковых кадраў. [Люба:] — Сур’ёзная, ну і разумная, нічога не скажаш, прафесар раіў ёй [Веры] у аспірантуру падавацца пасля інстытута. Лынькоў. // Дзейнасць, вучоба аспіранта.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ацяпля́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да ацяплення (у 1 знач.). У яго халасцяцкай кватэры стаяў нясцерпны холад — ацяпляльны сезон яшчэ не пачынаўся, а на вуліцы стаяла золкая раніца. Асіпенка.
2. Прызначаны для ацяплення. Ацяпляльная сістэма.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
марзя́нка, ‑і, ДМ ‑нцы, ж.
Разм. Сістэма ўмоўных знакаў для абазначэння літар і лікаў, прынятая ў перадачы па тэлеграфу, у радыёпрыёмах і г. д. Выбіты марзянкаю, Бег жалобны жаль Ад Масквы маланкаю Па слупах ўдаль. Куляшоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)