му́шка¹, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.
1. гл. муха.
2. Наклееная або намаляваная чорная крапінка на твары ў выглядзе радзімкі.
3. Упрыгожанне ў выглядзе круглага вузельчыка на празрыстай тканіне.
○
Шпанская мушка — род пластыру са спецыяльнага парашку, які раней выкарыстоўваўся ў медыцыне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чёрный
1. прил., в разн. знач. чо́рны;
чёрная кра́ска чо́рная фа́рба;
чёрный хлеб чо́рны хлеб;
чёрный шрифт чо́рны шры́фт;
чёрная металлу́рги́я чо́рная металу́ргія;
чёрный пар с.-х. чо́рны папа́р;
чёрное де́рево чарнадрэ́ва;
чёрный лес чо́рны лес;
чёрный ход чо́рны ход;
чёрные мы́сли чо́рныя ду́мкі;
чёрная рабо́та чо́рная рабо́та;
чёрная би́ржа чо́рная бі́ржа;
2. (курной) ку́рны; чо́рны;
чёрная ба́ня ку́рная (чо́рная) ла́зня;
3. сущ. (темнокожий) чо́рны, -нага м.;
◊
чёрная доска́ чо́рная до́шка;
чёрные спи́ски чо́рныя спі́сы;
на чёрный день на чо́рны дзень;
держа́ть кого́-л. в чёрном те́ле трыма́ць каго́-не́будзь у чо́рным це́ле;
чёрная ко́шка пробежа́ла ме́жду ни́ми чо́рная ко́шка прабе́гла памі́ж і́мі;
чёрным по бе́лому чо́рным па бе́лым;
ви́деть всё в чёрном све́те ба́чыць усё ў чо́рным святле́;
черны́м-черно́ а) (очень черно) чо́рна-чо́рна, чарню́сенька; б) (очень много) аж чо́рна.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паўзле́сны, ‑ая, ‑ае.
Які праходзіць, пралягае паўз лес, каля лесу. Чорная мужчынская постаць падалася на паўзлесную сцежку. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гі́дкі, ‑ая, ‑ае.
Абл. Гадкі. Чорная, гідкая, страшная кроў паплыла ў .. [лесніка] з галавы, пэцкала новы жупан, стрэльбу. Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ла́кава-чо́рны
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
ла́кава-чо́рны |
ла́кава-чо́рная |
ла́кава-чо́рнае |
ла́кава-чо́рныя |
| Р. |
ла́кава-чо́рнага |
ла́кава-чо́рнай ла́кава-чо́рнае |
ла́кава-чо́рнага |
ла́кава-чо́рных |
| Д. |
ла́кава-чо́рнаму |
ла́кава-чо́рнай |
ла́кава-чо́рнаму |
ла́кава-чо́рным |
| В. |
ла́кава-чо́рны (неадуш.) |
ла́кава-чо́рную |
ла́кава-чо́рнае |
ла́кава-чо́рныя (неадуш.) ла́кава-чо́рных (адуш.) |
| Т. |
ла́кава-чо́рным |
ла́кава-чо́рнай ла́кава-чо́рнаю |
ла́кава-чо́рным |
ла́кава-чо́рнымі |
| М. |
ла́кава-чо́рным |
ла́кава-чо́рнай |
ла́кава-чо́рным |
ла́кава-чо́рных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
◎ Пісога ’вузкая прадаўгаватая чорная пляма’ (Варл.), пісагі ’шрамы на скуры жывёлы’ (маладз., ЛА, 1). Гл. пісаг, пісїіг.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гу́ста-чо́рны
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
гу́ста-чо́рны |
гу́ста-чо́рная |
гу́ста-чо́рнае |
гу́ста-чо́рныя |
| Р. |
гу́ста-чо́рнага |
гу́ста-чо́рнай гу́ста-чо́рнае |
гу́ста-чо́рнага |
гу́ста-чо́рных |
| Д. |
гу́ста-чо́рнаму |
гу́ста-чо́рнай |
гу́ста-чо́рнаму |
гу́ста-чо́рным |
| В. |
гу́ста-чо́рны (неадуш.) гу́ста-чо́рнага (адуш.) |
гу́ста-чо́рную |
гу́ста-чо́рнае |
гу́ста-чо́рныя (неадуш.) гу́ста-чо́рных (адуш.) |
| Т. |
гу́ста-чо́рным |
гу́ста-чо́рнай гу́ста-чо́рнаю |
гу́ста-чо́рным |
гу́ста-чо́рнымі |
| М. |
гу́ста-чо́рным |
гу́ста-чо́рнай |
гу́ста-чо́рным |
гу́ста-чо́рных |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
жало́бна-чо́рны
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
жало́бна-чо́рны |
жало́бна-чо́рная |
жало́бна-чо́рнае |
жало́бна-чо́рныя |
| Р. |
жало́бна-чо́рнага |
жало́бна-чо́рнай жало́бна-чо́рнае |
жало́бна-чо́рнага |
жало́бна-чо́рных |
| Д. |
жало́бна-чо́рнаму |
жало́бна-чо́рнай |
жало́бна-чо́рнаму |
жало́бна-чо́рным |
| В. |
жало́бна-чо́рны (неадуш.) жало́бна-чо́рнага (адуш.) |
жало́бна-чо́рную |
жало́бна-чо́рнае |
жало́бна-чо́рныя (неадуш.) жало́бна-чо́рных (адуш.) |
| Т. |
жало́бна-чо́рным |
жало́бна-чо́рнай жало́бна-чо́рнаю |
жало́бна-чо́рным |
жало́бна-чо́рнымі |
| М. |
жало́бна-чо́рным |
жало́бна-чо́рнай |
жало́бна-чо́рным |
жало́бна-чо́рных |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
жо́ўта-чо́рны
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
жо́ўта-чо́рны |
жо́ўта-чо́рная |
жо́ўта-чо́рнае |
жо́ўта-чо́рныя |
| Р. |
жо́ўта-чо́рнага |
жо́ўта-чо́рнай жо́ўта-чо́рнае |
жо́ўта-чо́рнага |
жо́ўта-чо́рных |
| Д. |
жо́ўта-чо́рнаму |
жо́ўта-чо́рнай |
жо́ўта-чо́рнаму |
жо́ўта-чо́рным |
| В. |
жо́ўта-чо́рны (неадуш.) жо́ўта-чо́рнага (адуш.) |
жо́ўта-чо́рную |
жо́ўта-чо́рнае |
жо́ўта-чо́рныя (неадуш.) жо́ўта-чо́рных (адуш.) |
| Т. |
жо́ўта-чо́рным |
жо́ўта-чо́рнай жо́ўта-чо́рнаю |
жо́ўта-чо́рным |
жо́ўта-чо́рнымі |
| М. |
жо́ўта-чо́рным |
жо́ўта-чо́рнай |
жо́ўта-чо́рным |
жо́ўта-чо́рных |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
залаці́ста-чо́рны
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
залаці́ста-чо́рны |
залаці́ста-чо́рная |
залаці́ста-чо́рнае |
залаці́ста-чо́рныя |
| Р. |
залаці́ста-чо́рнага |
залаці́ста-чо́рнай залаці́ста-чо́рнае |
залаці́ста-чо́рнага |
залаці́ста-чо́рных |
| Д. |
залаці́ста-чо́рнаму |
залаці́ста-чо́рнай |
залаці́ста-чо́рнаму |
залаці́ста-чо́рным |
| В. |
залаці́ста-чо́рны (неадуш.) залаці́ста-чо́рнага (адуш.) |
залаці́ста-чо́рную |
залаці́ста-чо́рнае |
залаці́ста-чо́рныя (неадуш.) залаці́ста-чо́рных (адуш.) |
| Т. |
залаці́ста-чо́рным |
залаці́ста-чо́рнай залаці́ста-чо́рнаю |
залаці́ста-чо́рным |
залаці́ста-чо́рнымі |
| М. |
залаці́ста-чо́рным |
залаці́ста-чо́рнай |
залаці́ста-чо́рным |
залаці́ста-чо́рных |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)