сёе (род. сяго́) мест. указ., ср. сё;

ні то́е ні сёе — ни то ни сё, серёдка на полови́нку;

то́е ды сёе — то да сё;

ні з таго́ ні з сяго́ — ни с того́ ни с сего́; с бу́хты-бара́хты

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нарва́цца сов., разг.

1. нарва́ться;

~ва́ўся на заса́ду — нарва́лся на заса́ду;

н. на непрые́мнасць — нарва́ться на неприя́тность;

2. неожи́данно появи́ться, нагря́нуть;

не ~ва́ўся б гаспада́р — не пришёл бы (не появи́лся бы) хозя́ин;

◊ не на таго́ ~ва́ўся — не на того́ напа́л

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бо́лее

1. нареч. больш, бо́лей;

2. (при образовании сравнит. ст.) больш;

бо́лее споко́йный больш спако́йны;

◊

бо́лее или ме́нее больш-ме́нш;

ни бо́лее ни ме́нее ні больш ні менш;

бо́лее всего́ больш за ўсё;

бо́лее того́ яшчэ́ больш;

тем бо́лее тым больш.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

напі́саны в разн. знач. напи́санный; см. напіса́ць;

◊ на лбе (не) напі́сана — на лбу (не) напи́сано;

на раду́ напі́сана — на роду́ напи́сано;

на тва́ры напі́сана — на лице́ напи́сано;

што напі́сана пяро́м, таго́ не вы́сечаш і тапаро́м — посл. что напи́сано перо́м, того́ не вы́рубишь и топоро́м

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

па́сці сов., в разн. знач. пасть;

п. ў баі́ — пасть в бою́;

крэ́пасць па́ла — кре́пость па́ла;

цары́зм паў — цари́зм пал;

нізка п. ў чыі́х-не́будзь вача́х — ни́зко пасть в чьи́х-л. глаза́х;

◊ ні се́ла ні па́ла — ни с того́ ни с сего́, с бу́хты-бара́хты

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

без (безо) предлог с род. без (каго, чаго);

без отве́та без адка́зу;

без че́тверти два часа́ без чвэ́рткі дзве гадзі́ны;

без исключе́ния без выключэ́ння;

не без основа́ния не без падста́вы;

безо вся́ких переме́н без уся́кіх пераме́н;

◊

не без того́ не без таго́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нагря́нуть сов. (неожиданно напасть) наляце́ць, напа́сці; (внезапно прийти) нечака́на з’яві́цца; (ввалиться) увалі́цца; (застичь) наско́чыць, найсці́; (обрушиться) звалі́цца;

враг нагря́нул и́з лесу во́раг напа́ў (наляце́ў) з ле́су;

нагря́нули го́сти нечака́на з’яві́ліся го́сці;

дава́й нагря́нем к нему́ дава́й ува́лімся да яго́;

а он, того́ и гляди́, нагря́нет а ён, так і глядзі́, з’я́віцца (наско́чыць, но́йдзе);

нагря́нула беда́ звалі́лася бяда́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Тро́йца 1 ‘Сёмуха’, у хрысціянскай рэлігіі ‘трыадзінае бажаство, у якім спалучаюцца тры асобы: Бог-Бацька, Бог-Сын і Бог-Дух Святы’ (ТСБМ, Нас., Байк. і Некр., Мат. Гом., ТС, Сл. ПЗБ): Сёмуха ці Тройца у нас тры дні (Сержп. Прымхі), Siomucha albo Świataja Trójca ‘тс’ (Пятк. 3), Trýeǐca ‘тс’ (Арх. Вяр.). Тро́іца ‘свята на другі дзень Сашэсця Св. Духа’ (Нас., Ян.); сюды ж тройцова́ць ‘святкаваць Сёмуху’ (ТС), тро́йцын дзень ‘Сёмуха’ (круп., Сл. ПЗБ), Trójeckije dziedý ‘тс’ (Пятк. 3). Ст.-бел. тройца, троица ‘Бог у трох іпастасях; Сёмуха’ (ГСБМ). У аснове ст.-слав. троица — калька з грэч. Τριάς, якое з τρεῖς; ‘тры’ (Фасмер, 4, 104). Да тры, трое, гл.

Тро́йца 2 ‘кампанія з трох чалавек’ (ТСБМ), ‘лік тры’ (Нас.): Boh trójcu lùbić (Пятк. 2), ‘трое суб’ектаў’: робляць па трэйко дзеля того, каб тут была тройца: мужык, жонка і дзеці (Сержп. Прымхі). Параўн. укр. дыял. сʼвата́ три́йцʼа ‘траіх неразлучных сяброў’ (Арк.), чэш. trojice ‘тры асобы’, славен. trojíca ‘тс’, серб. тро̏йца ‘тс’, балг. трои́ца ‘тс’, макед. тројца ‘тс’, у ваколіцах Салуні truica ‘трое людзей’ (Малэцкі, Słownik). Паколькі ў большасці славянскіх моў фармальна адрозніваюцца назвы, якія суадносяцца з тройца 1 і тройца 2, мяркуецца, што формы з нерэлігійным значэннем з’яўляюцца больш старажытнымі ў некаторых мовах, гл. Басай-Сяткоўскі, Słownik, 397; Скок, 3, 300; Арол, 4, 105.

Тро́йца 3, ‘канюшына лугавая, Trifolium pratense L.’ (Шмярко, Кіс.). Параўн. укр. трі́йка ‘тс’, рус. тро́йца ‘тс’, чэш. trojka, trojačka ‘тс’. У аснове назваў лічэбнік тры (гл.), што характарызуе будову лістка з трыма пласткамі (ЕСУМ, 5, 643; Махэк, Jména, 121), гл. папярэдняе слова.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

мост м.

1. в разн. знач. мост;

чыгу́начны м. — железнодоро́жный мост;

за́дні мост — за́дний мост;

кансо́льны м. — консо́льный мост;

наплаўны́ м. — наплавно́й мост;

панто́нны м. — понто́нный мост;

пад’ёмны м. — подъёмный мост;

паве́траны м. — возду́шный мост;

2. обл. пол;

3. (зубной протез) мост;

◊ (патрэ́бна) як у мо́сце дзі́рка — (ну́жно) как соба́ке пя́тая нога́;

масты́ спалі́ць — сжечь мосты́;

про́ста з мо́ста — ни с того́ ни с сего́, про́сто так

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

оберну́ться сов.

1. (повернуться) павярну́цца, абярну́цца;

2. перен. (принять иное направление) павярну́цца;

э́то зави́сит от того́, как обернётся де́ло гэ́та зале́жыць ад таго́, як паве́рнецца спра́ва;

3. (о капитале) торг. абярну́цца;

4. (совершить путь туда и обратно) разг. звярну́цца;

5. (справиться с делами) разг. упра́віцца;

6. (превратиться) фольк. перавярну́цца (у каго); ператвары́цца (у што); абярну́цца (у каго, у што, кім, чым);

оберну́ться во́лком абярну́цца во́ўкам (у во́ўка).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)