адкруці́ць, -ручу́, -ру́ціш, -ру́ціць; -ру́чаны; зак., што.
1. Круцячы, аддзяліць, зняць, адшрубаваць; адарваць.
А. дрот.
А. гайку.
А. кран.
2. Павярнуўшы ўбок, адкрыць; раскручваючы, разгарнуць, раскрыць.
А. кран.
А. паперу.
○
Адкруціць галаву (вушы) каму (разм., незадав.) — пагроза пакараць, расправіцца.
|| незак. адкру́чваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разлуза́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Раскрыць (абалонку), каб дастаць семя; разлушчыць. А Віктар разлузаў гарбузік, укінуў зерне ў рот і зачаўкаў. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расплю́снуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак., што.
Разм. Раскрыць, расплюшчыць 1. Сідар расплюснуў вочы і здзівіўся: цяпер ён быў у прасторнай сялянскай хаце. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Расхле́йдацца ’расшпіліцца’ (іўеў., LKK, 16, 187). Грынавяцкене і інш. (там жа) параўноўваюць з літ. (išsi)skleĩsti ’разгортвацца, распускацца’. Сюды ж расхле́йстаны ’расхрыстаны’, расхіле́йстрыць ’шырока раскрыць’ (Сцяшк. Сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́трашчыць, ‑шчу, ‑шчыш, ‑шчыць; зак., што.
Разм. Шырока раскрыць (пра вочы); вытарашчыць. Нагнуўшыся, .. [маці] прыцягнула мяне да сябе і сказала: — Ну чаго вачаняты вытрашчыў?.. Хадановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расканспірава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак., каго-што.
Раскрыць, зрабіць вядомай канспірацыю. Расканспіраваць месца яўкі. □ — Не баіцеся, што можаце расканспіраваць сябе ўласным дымам? — пажартавала Алаіза. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расканвертава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., што.
Раскрыць, распячатаць (канверт, пакет і пад.). Рэвін .. акуратна расканвертаваў [пакет], дастаў аддрукаваную на машынцы паперку, прачытаў, паклаў пакет у кішэньку гімнасцёркі. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Раззя́піць ’шырока раскрыць рот’ (Касп.), ръззяпе́ніць ’шырока расчыніць (дзверы)’ (ушац., Нар. лекс.), раззя́піцца ’адкрыцца, расчыніцца’, ’разінуць рот’, ’узняць крык, сварку’ (Юрч. СНЛ), рус. дыял. раззепа́й ’крыкун, гарлапан’ (пск., цвяр.), раззепа́ться ’пачаць шмат пазяхаць’. Ад зяпа (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гнастыцы́зм, ‑у, м.
Рэлігійна-філасофская плынь ранняга хрысціянства, у аснове якой ляжала містычнае вучэнне пра «гносіс» як асаблівае пазнанне, быццам бы здольнае раскрыць таямніцы жыцця і шляхі да выратавання душы.
[Ад грэч. gnostikos — які пазнае́.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прытаі́ць, ‑таю, ‑тоіш, ‑тоіць; зак.
1. каго-што. Схаваць, скрыць, утаіць. Прытаіць грошы.
2. што. Не выказаць, не раскрыць іншым, захаваўшы ў сабе (думкі, пачуцці і пад.). Прытаіць злосць. Прытаіць страх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)