ко́рень в разн. знач. ко́рань, -ня м.;

сла́дкий ко́рень бот. чарнако́рань;

са́харный ко́рень бот. цукро́вы ко́рань;

квадра́тный ко́рень мат. квадра́тны ко́рань;

куби́ческий ко́рень мат. кубі́чны ко́рань;

показа́тель ко́рня мат. пака́зчык ко́раня;

знак ко́рня мат. знак ко́раня;

извлече́ние ко́рня мат. здабыва́нне ко́раня;

ко́рень сло́ва грам. ко́рань сло́ва;

вы́рвать с ко́рнем вы́рваць з ко́ранем;

пусти́ть ко́рни пусці́ць карані́ (карэ́нне);

в ко́рне у ко́рані;

на корню́ (о хлебе) на ко́рані; (о лесе) на пні;

красне́ть до корне́й воло́с чырване́ць па са́мыя ву́шы (да са́мых вушэ́й);

смотре́ть в ко́рень глядзе́ць у ко́рань;

запря́чь ло́шадь в ко́рень запрэ́гчы каня́ ў агло́блі;

ходи́ть в корню́ ≅ хадзі́ць у агло́блях;

ко́рень зла ко́рань зла.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

даве́сці I сов.

1. в разн. знач. довести́;

д. да дзвярэ́й — довести́ до две́ри;

д. спра́ву да канца́ — довести́ де́ло до конца́;

д. да но́рмы — довести́ до но́рмы;

д. да слёз — довести́ до слёз;

2.: д. ако́нную ра́му пригна́ть око́нную ра́му;

д. да ве́дама — довести́ до све́дения; поста́вить в изве́стность;

д. да ла́ду — привести́ в поря́док;

д. да ру́чкі — довести́ до ру́чки;

д. да то́рбыпусти́ть по́ миру;

не давядзі́ бог — не приведи́ госпо́дь;

д. да шале́нства — довести́ до бе́шенства (до бе́лого кале́ния);

д. да ро́зуму — на ум наста́вить;

язы́к да Кі́ева давядзе́посл. язы́к до Ки́ева доведёт

даве́сці II сов. (привести доказательства) доказа́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

лоб (род. ілба́, (после гласных) лба) м. лоб;

у лоб — в лоб;

л. у л. — лоб в лоб;

з-пад ілба́ — исподло́бья;

ме́дны л.презр. ме́дный лоб;

на лбе напі́сана — на лбу напи́сано;

хоць у л. страля́й — хоть в лоб стреля́й;

запіса́ць на лбе — записа́ть на лбу;

сутыкну́ць ілба́мі — столкну́ть лба́ми;

забры́ць л. — (каму) забри́ть лоб (кому);

аж во́чы на л. ле́зуць (выла́зяць) — глаза́ на лоб ле́зут;

пусці́ць (сабе́) ку́лю ў лобпусти́ть (себе́) пу́лю в лоб;

падста́віць (свой —) л. подста́вить (свой) лоб;

ілбо́м сцяну́ не праб’е́шпосл. лбом стены́ (сте́ну) не прошибёшь;

заста́ў ду́рня бо́гу малі́цца, дык ён і лоб разаб’е́посл. заста́вь дурака́ бо́гу моли́ться — он и лоб расшибёт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

рабо́та ж., в разн. знач. рабо́та;

р. машы́ны — рабо́та маши́ны;

р. сэ́рца — рабо́та се́рдца;

у мяне́ мно́га ~ты — у меня́ мно́го рабо́ты;

адзі́нка ~тыфиз. едини́ца рабо́ты;

се́льскагаспадарчыя ~ты — сельскохозя́йственные рабо́ты;

фартыфікацы́йныя ~тывоен. фортификацио́нные рабо́ты;

здаць ~ту ў тэ́рмін — сдать рабо́ту в срок;

р. вядо́мага мастака́ — рабо́та изве́стного худо́жника;

пісьмо́вая р. — пи́сьменная рабо́та;

дыва́н то́нкай ~ты — ковёр то́нкой рабо́ты;

прымусо́выя ~ты — принуди́тельные рабо́ты;

р. гары́ць у рука́х — рабо́та гори́т в рука́х;

пусці́ць у ~тупусти́ть в рабо́ту;

гэ́та не р.э́то не де́ло;

~ты па го́рла — рабо́ты по го́рло;

браць у ~ту — брать в оборо́т (в рабо́ту);

р. з рук ва́ліцца — рабо́та из рук ва́лится

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

чырво́ны

1. в разн. знач. кра́сный; (о цвете — ещё) а́лый, багро́вый, багря́ный; рдя́ный;

~ныя прамяні́ спе́ктра — кра́сные лучи́ спе́ктра;

ч. за́хад — кра́сный (а́лый, багря́ный, багро́вый, рдя́ный) зака́т;

~нае во́йска — кра́сное во́йско;

2. в знач. сущ. кра́сный;

го́рад заня́ты ~нымі — го́род за́нят кра́сными;

Чырво́ная А́рміяист. Кра́сная А́рмия;

Чырво́ны Флотист. Кра́сный Флот;

Чырво́ная гва́рдыяист. Кра́сная гва́рдия;

ч. куто́к — кра́сный уголо́к;

~ныя крывяны́я ша́рыкі — кра́сные кровяны́е ша́рики;

~нае дрэ́ва — кра́сное де́рево;

ч. жалязня́к — кра́сный железня́к;

ч. пе́рац — кра́сный пе́рец;

ч. напа́лфиз., тех. кра́сное кале́ние;

ч. лес — кра́сный лес;

~ная до́шка — кра́сная доска́;

ч. радо́к — кра́сная строка́;

~ная лі́ніяархит. кра́сная ли́ния;

прахо́дзіць ~най ні́ткай — проходи́ть кра́сной ни́тью;

пусці́ць ~нага пе́ўняпусти́ть кра́сного петуха́;

Чырво́ная Ша́пачкафольк. Кра́сная Ша́почка

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ве́цер (род. ве́тру) м. ве́тер;

ру́жа вятро́ўметеор. ро́за ветро́в;

ад (з) ве́тру валі́цца — от ве́тра вали́ться;

ве́трам падшы́ты (падбі́ты) — подби́тый ве́тром;

ве́трам пайсці́ — пра́хом пойти́;

в. гуля́е ў кішэ́ні — ве́тер свисти́т в карма́нах;

в. у галаве́ — ве́тер в голове́;

спадаро́жнага ве́тру! — попу́тного ве́тра!;

вы́кінуць гро́шы на в. — вы́бросить де́ньги на ве́тер;

з ве́тру вяро́ўкі віць — нести́ (поро́ть) ахине́ю (дичь, вздор, ерунду́, галиматью́, чепуху́, чушь);

з лёгкім ве́трам! — попу́тного ве́тра!, ска́тертью доро́га!;

кі́даць (пуска́ць) сло́вы на в. — броса́ть (пуска́ть) слова́ на ве́тер;

куды́ в. дзьме — куда́ ве́тер ду́ет;

куды́ в., туды́ і ён (яна́)ирон. куда́ ве́тер ду́ет;

на ўзвей в. (пусці́ць)пусти́ть на ве́тер;

на ўзвей в. (гавары́ць) — говори́ть зря (напра́сно), болта́ть;

трыма́ць нос па ве́тры — держа́ть нос по́ ветру;

шука́й ве́тру ў по́лі — ищи́ ве́тра в по́ле; ищи́ свищи́;

як ве́трам змяло́ — как ве́тром сду́ло;

які́м ве́трам зане́сла (прыне́сла)? — каки́м ве́тром (каки́ми ветра́ми) занесло́?

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

откры́ть сов.

1. (дверь, окно, шкатулку) адчыні́ць, мног. паадчыня́ць, адкры́ць, мног. паадкрыва́ць;

2. (начать) пача́ць, распача́ць; (собрание, заседание и т. п.) адкры́ць, мног. паадкрыва́ць;

откры́ть вое́нные де́йствия пача́ць (распача́ць) вае́нныя дзе́янні;

откры́ть съезд адкры́ць з’езд;

3. (положить начало существованию) адкры́ць, мног. паадкрыва́ць;

откры́ть теа́тр адкры́ць тэа́тр;

4. (пустить, ввести в действие) пусці́ць, мног. папуска́ць, даць, мног. падава́ць, адкры́ць, мног. паадкрыва́ць;

откры́ть во́ду пусці́ць (даць) ваду́;

5. (предоставить) адкры́ць, мног. паадкрыва́ць, даць, мног. падава́ць;

Вели́кая Октя́брьская социалисти́ческая револю́ция откры́ла но́вую э́ру в исто́рии челове́чества Вялі́кая Кастры́чніцкая сацыялісты́чная рэвалю́цыя адкры́ла но́вую э́ру ў гісто́рыі чалаве́цтва;

откры́ть возмо́жность адкры́ць (даць) магчы́масць;

6. (обнажить) адкры́ць, мног. паадкрыва́ць;

откры́ть грудь адкры́ць гру́дзі;

7. (раскрыть) разгарну́ць, мног. паразго́ртваць; (глаза) расплю́шчыць, мног. парасплю́шчваць, адкры́ць, мног. паадкрыва́ць; (рот) разя́віць, мног. паразяўля́ць, адкры́ць, мног. паадкрыва́ць;

откры́ть зонт разгарну́ць парасо́н;

откры́ть кни́гу разгарну́ць кні́гу;

8. перен. (разоблачить) вы́крыць, мног. павыкрыва́ць, вы́явіць;

откры́ть за́говор вы́крыць загаво́р;

9. перен. (сообщить откровенно) адкры́ць, вы́казаць;

откры́ть ду́шу адкры́ць душу́;

10. (о научных открытиях и т. п.) адкры́ць;

откры́ть за́лежи руды́ адкры́ць пакла́ды руды́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вы́весці сов.

1. в разн. знач. вы́вести; (соорудить, построить — ещё) возвести́;

в. каня́ з каню́шні — вы́вести ло́шадь из коню́шни;

в. но́вы сорт пшані́цы — вы́вести но́вый сорт пшени́цы;

в. з бяды́ — вы́вести из беды́;

в. брыга́ду ў перадавы́я — вы́вести брига́ду в передовы́е;

в. на арбі́ту — вы́вести на орби́ту;

в. фо́рмулу — вы́вести фо́рмулу;

в. бал (адзна́ку) — вы́вести балл (отме́тку);

в. кураня́т — вы́вести цыпля́т;

в. сцяну́ — вы́вести (возвести́) сте́ну;

в. лі́тару — вы́вести бу́кву;

в. мяч з гульні́ — вы́вести мяч из игры́;

2. (похитить) увести́;

3. перен. вы́вести, удали́ть, исключи́ть;

в. са скла́ду прэзі́дыума — вы́вести (удали́ть, исключи́ть) из соста́ва прези́диума;

4. (уничтожить) вы́вести, вы́травить, извести́, свести́, перевести́, истреби́ть;

в. пля́мы — вы́вести (вы́травить) пя́тна;

в. клапо́ў — вы́вести (свести́, перевести́, истреби́ть) клопо́в;

5. (сделать умозаключение) вы́вести, заключи́ть, умозаключи́ть;

6. (в художественном произведении) вы́вести, изобрази́ть, показа́ть, предста́вить;

7. разг. (звук, ноту) вы́вести, вы́тянуть;

в. з сябе́ — вы́вести из себя́;

в. на даро́гу — вы́вести на доро́гу;

в. на чы́стую ваду́ — вы́вести на чи́стую во́ду;

в. са стро́ю — вы́вести из стро́я;

в. ў лю́дзі — вы́вести в лю́ди;

в. ў расхо́д — вы́вести (пусти́ть) в расхо́д

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ход м.

1. род. хо́ду в разн. знач. ход;

ці́хі х. — ти́хий ход;

х. эканамі́чнага развіцця́ — ход экономи́ческого разви́тия;

х. гадзі́нніка — ход часо́в;

х. по́ршня — ход по́ршня;

дыпламаты́чны х. — дипломати́ческий ход;

2. род. хо́да (место, предназначенное для прохода, хождения) ход;

пара́дны х. — пара́дный ход;

падзе́мны х. — подзе́мный ход;

прарабі́ць х. — проде́лать ход;

3. род. хо́да (в шахматной игре) ход;

х. ферзём — ход ферзём;

по́ўны х.! — по́лный ход!;

хады́ су́вязі — ходы́ сообще́ния;

на хаду́ — на ходу́;

ве́даць усе́ хады́ і вы́хады — знать все ходы́ и вы́ходы;

даць х. спра́ве — дать ход де́лу;

з хо́ду — с хо́ду;

на халасты́м хаду́ — на холосто́м ходу́;

даць за́дні х. — дать за́дний ход;

сваі́м хо́дам — свои́м хо́дом;

не даць хо́ду — не дать хо́ду;

пусці́ць у х.пусти́ть в ход;

быць у хаду́ — быть в ходу́;

даць хо́ду — дать хо́ду;

на по́ўны х., по́ўным хо́дам — на по́лный ход, по́лным хо́дом;

з чо́рнага хо́да — с чёрного хо́да;

на по́ўным хаду́ — на по́лном ходу́;

па хо́ду спра́вы — по хо́ду де́ла;

х. канём — ход конём;

ісці́ ў х. — идти́ в ход;

на хаду́ падно́скі адрыва́епогов. на ходу́ подмётки рвёт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кра́сный

1. чырво́ны;

кра́сная кра́ска чырво́ная фа́рба;

кра́сное зна́мя чырво́ны сцяг;

Кра́сная А́рмия Чырво́ная А́рмія;

Кра́сная пло́щадь Кра́сная пло́шча;

кра́сный уголо́к чырво́ны куто́к;

кра́сный обо́з чырво́ны або́з;

Кра́сный Флот Чырво́ны Флот;

О́бщество Кра́сного Креста́ и Кра́сного Полуме́сяца Тавары́ства Чырво́нага Кры́жа і Чырво́нага Паўме́сяца;

кра́сное де́рево чырво́нае дрэ́ва;

кра́сный гриб асаві́к, падасі́навік;

кра́сный железня́к чырво́ны жалязня́к;

кра́сный пе́рец чырво́ны пе́рац;

кра́сный фо́сфор хим. чырво́ны фо́сфар;

кра́сная медь хим. чырво́ная медзь;

кра́сное вино́ чырво́нае віно́;

кра́сное кале́ние физ., техн. чырво́ны напа́л;

кра́сная ли́ния архит. чырво́ная лі́нія;

кра́сный лес хваёвы лес;

кра́сная строка́ но́вы радо́к;

кра́сный това́р уст. карту́на;

2. (красивый) прыго́жы;

кра́сная де́вица фольк. прыго́жая дзяўчы́на (краса́-дзе́ўчына);

3. (ценный) кашто́ўны;

кра́сная ры́ба кашто́ўная ры́ба;

кра́сная дичь охот. кашто́ўная дзічы́на;

кра́сный зверь кашто́ўны звер;

4. нар.-поэт. (светлый) све́тлы; (ясный) я́сны; (погожий) паго́дны;

кра́сное со́лнышко я́снае со́нейка;

ле́то кра́сное ле́та я́снае;

кра́сные дни паго́дныя (я́сныя) дні;

5. сущ. чырво́ны, -нага м.;

го́род за́нят кра́сными го́рад заня́ты чырво́нымі;

для кра́сного словца́ для прыго́жага (тра́пнага) сло́ва (сло́ўца);

кра́сная цена́ найбо́льшая цана́;

пусти́ть кра́сного петуха́ пусці́ць чырво́нага пе́ўня;

проходи́ть кра́сной ни́тью прахо́дзіць чырво́най ні́ткай;

долг платежо́м кра́сен посл. што ві́нен, адда́ць паві́нен;

на миру́ и смерть красна́ посл. на лю́дзях і паме́рці не стра́шна;

кра́сный у́гол пачэ́сны кут, по́куць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)