◎ Нацуркава́ць ’упэўніць, пераканаць’ (кап., Жыв. сл.). Экспрэсіўнае ўтварэнне, у якасці асновы можна дапусціць цокаць, цыркаць ’журчаць, цвыркаць’ ад гукапераймальнага цур! або цыр!, што перадаюць шматразовае паўтарэнне аднастайных гукаў і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэцыды́ў ’зварот, паўтарэнне якой-небудзь з’явы’ (ТСБМ). Паўторнае запазычанне з рус. рецидив ’тс’. Ст.-бел. рэцыдыва ’аднаўленне хваробы’ < ст.-польск. recydywa < лац. recidīvus ’паўторны’ < rĕcīdo ’зноў трапляю’ (Булыка, Лекс. запазыч., 129).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
падагульня́ючы, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. незал. цяпер. ад падагульняць.
2. ‑ая, ‑ае; у знач. прым. Які падагульняе, падводзіць вынікі. Падагульняючае паўтарэнне вучэбнага матэрыялу.
3. Дзеепрысл. незак. ад падагульняць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
алітэра́цыя, ‑і, ж.
Паўтарэнне аднолькавых або блізкіх зычных для ўзмацнення гукавой выразнасці паэтычнай мовы, якое дасягаецца адпаведным падборам слоў, напрыклад: Голасам моцы, ціха і важна Гром пракаціўся ўгары. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
атаві́зм, ‑у, м.
Спец. Праяўленне ў чалавека, жывёл і раслін такіх прыкмет, якія былі ўласцівы іх далёкім продкам. // перан. Рэшта, паўтарэнне чаго‑н., што было ўласціва папярэднікам. Палітычны атавізм.
[Ад лац. atavus — продак.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ма́сла, -а, н.
1. Харчовы тлушч, атрыманы збіваннем смятанкі або смятаны.
Топленае м.
2. Тлустае рэчыва мінеральнага паходжання.
Змазачнае м.
◊
Масла масленае — пра таўталогію, паўтарэнне чаго-н.
Падліць масла ў агонь — абвастрыць якія-н. непрыязныя адносіны, пачуцці.
Як па масле — лёгка, без цяжкасцей.
|| прым. ма́слены, -ая, -ае.
Масленая пляма.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
стэрэаты́пія, ‑і, ж.
Спец.
1. Выраб стэрэатыпаў, а таксама спосаб друкавання з іх.
2. Механічнае паўтарэнне адных і тых самых рухаў, слоў і пад., якія назіраюцца пры некаторых псіхічных захворваннях.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэпры́за, ‑ы, ж. і рэпры́з, ‑а, м.
1. Паўтарэнне якога‑н. раздзела музычнага твора. // Нотны знак гэтага паўтарэння.
2. Кароткі жартоўны нумар, які выконваецца клоунамі або іншымі артыстамі размоўнага жанру ў цырку і на эстрадзе.
[Фр. reprise.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэцыды́ў, ‑дыву, м.
1. Зварот, паўтарэнне якой‑н. з’явы пасля таго, як яна, здавалася, знікла. Рэцыдыў страху.
2. Новае абвастрэнне хваробы пасля таго, калі чалавек, здаецца, паправіўся. Рэцыдыў рэўматызму.
3. Паўторнае злачынства пасля пакарання. Рэцыдыў крадзяжу.
[Ад лац. recidivus — які аднаўляецца, варочаецца.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэпеты́цыя, ‑і, ж.
Развучванне, паўтарэнне або пробнае выкананне драматычнага, музычнага і пад. твора, прызначанага для спектакля, канцэрта і пад. Рэпетыцыя п’есы. □ У хуткім часе ў клубе зазвінелі галасы на спеўках, пачаліся рэпетыцыі. Дуброўскі.
•••
Генеральная рэпетыцыя — апошняя рэпетыцыя перад выступленнем, канцэртам.
[Ад лац. repretitio — паўтарэнне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)