Verbum

развадзя́шчы, ‑ага, м.

Ваеннаслужачы, які выстаўляе вартавых на пасты і назірае за нясеннем імі службы. — Ты, Шкурдзя, будзеш за развадзяшчага, — распараджаўся Уладзік. — Як гэта за развадзяшчага? — А так, як у войску ў каравуле. Крапіва. — Развадзяшчы, — адказаў сержант Каваленка і ліхтарыкам асвяціў свой твар, каб Міхалёў пазнаў яго. Хомчанка.

ліры́зм, ‑у, м.

1. Элементы эмацыянальнасці, паэтычнай усхваляванасці, сардэчнасці ў творах мастацтва. Апавяданні Змітрака Бядулі .. маюць тую асаблівасць, што ў трагічных малюнкам моцна гучыць тон мяккага, спакойнага лірызму. Каваленка. Паэма П. Труса «Дзесяты падмурак» і выклікае цікавасць перш за ўсё сілай свайго лірызму ў апяванні рэвалюцыі. Гіст. бел. сав. літ.

2. Разм. Лірычны настрой.

захо́ўвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да захавацца.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Знаходзіцца, змяшчацца дзе‑н., у чым‑н. Да 1941 года чучала.. [зубра] захоўвалася ў заалагічным музеі ў Белавежы. В. Вольскі. Частка.. [ранніх твораў Бядулі] не друкавалася і захоўваецца ў рукапісным аддзеле цэнтральнай бібліятэкі Акадэміі навук Літоўскай ССР. Каваленка.

3. Зал. да захоўваць.

шука́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. шукаць.

2. звычайна мн. (шука́нні, ‑яў). Імкненне, прага да чаго‑н. новага, старанні знайсці новыя шляхі ў навуцы, мастацтве, культуры і пад. Творчыя шуканні. □ Момант свядомага прыняцця ідэй марксізма-ленінізма быў для Змітрака Бядулі далёка наперадзе, гэтаму часу папярэднічаў доўгі перыяд цяжкіх сумненняў і пакутлівых шуканняў. Каваленка.

самаахвя́рны, ‑ая, ‑ае.

1. Гатовы ахвяраваць сабой дзеля агульнай справы, дзеля шчасця іншых. Сымоніха здольна на вялікую самаахвярную прывязанасць, на чалавеча клопаты. Каваленка. Яркую праяву самай вернай адданасці качкі сваім дзецям давялося мне наглядаць на Свіслачы. В. Вольскі.

2. Поўны самаахвяравання, гераічны (пра дзеянні чалавека). Самаахвярны подзвіг. □ Талент.. гэта ёсць вынік цэлага жыцця з я штодзённай самаахвярнай працай. Лужанін.

хто-ніхто́, каго-нікаго, каму-нікаму, каго-нікаго, кім-нікім, аб кім-нікім, займ. неазначальны.

Хто-небудзь з людзей; некаторыя людзі. Хто-ніхто выходзіў араць на зіму, сеяць жыта, капаць бульбу. Каваленка. Хто-ніхто з хлопцаў не саромеўся без запрашэння, без тостаў каштаваць пастаўленае на сталы пітво, але толькі ў тым пакоі, які адводзіўся для моладзі. Шамякін.

вы́бар, ‑у, м.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. выбіраць — выбраць.

2. Аб тым, хто выбраны, што выбрана. Адобрыць чый-небудзь выбар.

3. Магчымасць выбраць. Багаты выбар тканін. □ Выбар ёлак быў багаты. Вочы дзяцей разбягаліся ва ўсе бакі. Бядуля.

•••

Без выбару — без разбору, не выціраючы. [Бядуля] чытаў усё цікавае, без выбару і плана. Каваленка.

(Прадаваць, аддаваць) на выбар — прадаваць, аддаваць з правам выбару.

паэты́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да паэзіі (у 1, 2 знач.). Паэтычны твор. □ Ужо ў пачатку паэтычнай дзейнасці Купала стварыў велічны вобраз беларускага народа, які ўзняўся на барацьбу за сваё сацыяльнае і нацыянальнае вызваленне. Ярош. // Уласцівы паэзіі, вершаваны. Паэтычныя формы. Законы паэтычнай мовы. // Які сведчыць пра здольнасць да паэзіі, пра творчы талент. Паэтычнае чуццё. Паэтычны талент. □ З дзіцячых год .. [Самуілу] запомнілася многа добрага, што ўздзейнічала на яго ўяўленне, разбівала паэтычны дар. Каваленка.

2. Прасякнуты паэзіяй (у 3 знач.), поўны хараства, прыгажосці; лірычны. Паэтычны малюнак прыроды. □ Ніколі да гэтага нішто не выклікала яшчэ ў маёй юнацкай душы такога паэтычнага настрою, як рамантычнае жыццё трактарыстаў, начная малацьба і ворыва. Аўрамчык.

3. Надзелены ад прыроды павышанай эмацыянальнасцю, уражлівасцю. Паэтычная натура. □ У 1913 годзе Максім Багдановіч у крытычным аглядзе беларускай літаратуры за 1911–1913 гг. пісаў, што Змітрок Бядуля — «пісьменнік з душой чулай і паэтычнай». Каваленка.

вучнёўскі, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да вучня (у 1, 2 знач.). Вучнёўскія арганізацыі. Вучнёўскі гурток. □ Аднойчы ўвечары ў зямлянку камандзіра ўваліўся Тодар Шалюта і разгарнуў на стале Шлыка лісток з вучнёўскага сшытка. Дуброўскі. // Такі, як у вучня, уласцівы яму. Вучнёўскі почырк.

2. Які належыць да асяроддзя вучняў. Вучнёўская моладзь.

3. перан. Несамастойны, недасканалы. Раннія вершы З. Бядулі — гэта першыя паэтычныя практыкаванні, вучнёўскія спробы пяра. Каваленка.

псіхалагі́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да псіхалогіі, звязаны з ёю. Псіхалагічныя даследаванні.

2. Звязаны з псіхічнай дзейнасцю чалавека. Беларускія паэты і пісьменнікі звяртаюцца да рамантызму, бо ён у мінулым даў выдатныя ўзоры псіхалагічнага раскрыцця чалавечай асобы. Каваленка.

3. Створаны на паглыбленым паказе псіхалогіі герояў. Псіхалагічная аповесць. □ Апавяданні Чорнага 20‑х гадоў — гэта замалёўкі з жыцця беларускай вёскі.., псіхалагічныя эцюды, лірычныя абразкі. Луфераў.