прыкруці́ць, ‑кручу, ‑круціш, ‑круціць; зак., што.
1. Прышрубаваць; закруціць. Прыкруціць гайку. // Прымацаваць да чаго‑н. з дапамогай шрубы, балта і пад. Клін патрэбна было пазам пакінуць на правую па ходу цягніка рэйку і прыкруціць балтамі. Краўчанка.
2. Закручваючы, прымацаваць; прывязаць. Прыладзіў [Зіновій Цімафеевіч] пучок мачалы, дротам прыкруціў да кія. Важнецкі квач атрымаўся. Нядзведскі.
3. Закруціць трохі або тужэй; падкруціць. Прыкруціць кран. // Круцячы, пакручваючы (рычажок, ручку), зменшыць што‑н., збавіць сілу, моц чаго‑н. Прыкруціць кнот у лямпе. □ Андрэй запаліў вялікі калгасны ліхтар.., прыкруціў агонь — меншы не так патушыць вецер — і пайшоў на ферму. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
загарну́ць, -гарну́, -го́рнеш, -го́рне; -гарні́; -го́рнуты; зак.
1. што. Згарнуць у адно месца, загрэбці.
З. жар.
2. што. Прыкрыць зверху (пяском, лісцем і пад.).
З. зямлёй.
3. каго-што. Ахінуць, закруціць у што-н.
З. хлеб у сурвэтку.
З. дзіця ў коўдру.
4. што. Закрыць (кнігу, сшытак і пад.).
З. канспект.
5. што. Загнуць, адвярнуць край адзення, тканіны і пад.
З. крысо шыняля.
|| незак. заго́ртваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падкруці́ць, ‑кручу, ‑круціш, ‑круціць; зак., каго-што.
1. Закруціць глыбей, тужэй. Падкруціць вінт. □ Няўклюдны цвік балюча мул[яе] пятку. Нрыцерці б цвік, абмотку падкруціць... Пысін. // Разм. Круцячы якое‑н. прыстасаванне, узмацніць або павялічыць што‑н. Я падышоў да стала і падкруціў кнот у лямпе. Бажко.
2. Нямнога завіць; падвіць. Падкруціць валасы. □ Сіняўскі падкруціў чорныя вусы, пакасіўся на камандзіра. Алешка.
3. Разм. Нялоўка ступіўшы, падвярнуць. Падкруціць нагу.
4. перан. Разм. Уздзейнічаць на каго‑н., прымусіць рабіць лепш, хутчэй. — А ты вось паспрабуй, падкруці яго, гэтага Бялькевіча. Савіцкі.
•••
Падкруціць (закруціць) гайку (гайкі) — павялічыць патрабаванні, зрабіць іх больш строгімі, суровымі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́бавіцца, ‑баўлюся, ‑бавішся, ‑бавіцца; зак.
Разм. З вялікімі намаганнямі выбрацца адкуль‑н. — І не думай выходзіць у поле — згоніць ветрам з дарогі, абмарочыць, закруціць — не выбавішся з сумётаў і гурбаў. Сачанка. // перан. Выйсці з цяжкага становішча. Дыхаць [Слімак] пачаў хутка-хутка, як бы выбавіўшыся ад смяротнай небяспекі. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заверну́ть сов.
1. (обернуть, упаковать) загарну́ць, мног. пазаго́ртваць; запакава́ць, мног. пазапако́ўваць; закруці́ць, мног. пазакру́чваць, укруці́ць, мног. паўкру́чваць; завіну́ць, захіну́ць;
2. (свернуть в сторону) завярну́ць, мног. пазаваро́чваць, павярну́ць;
3. (завинтить) закруці́ць, мног. пазакру́чваць;
4. (загнуть кверху, назад) загну́ць, мног. пазагіна́ць; закруці́ць, мног. пазакру́чваць; (подол, рукава) закаса́ць, мног. пазака́сваць; (о штанинах — ещё) падкаса́ць, мног. пападка́сваць; (полы) захіну́ць, мног. пазахіна́ць;
5. разг. (зайти куда-л.) зайсці́; (заехать) зае́хаць; (заглянуть) загляну́ць; (наведаться) завіта́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
закру́чаны
1. зави́нченный, завёрнутый;
2. закры́тый, завёрнутый;
3. закру́ченный;
4. закру́ченный, замо́танный;
5. взви́хренный, взвихрённый;
6. завёрнутый;
1-6 см. закруці́ць 1-4, 6, 8
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пазакру́чваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Закруціць, завіць (пра валасы). Пазакручваць вусы. // Замацаваць, завязаць усё, многае. Пазакручваць дротам клямкі дзвярэй.
2. Абвязаць, абматаць чым‑н. усё, многае. Пазакручваць бінтам пальцы.
3. Загарнуць у што‑н. усіх, многіх або ўсё, многае. [Маці] пазакручвала ў лахманы малодшых Сяргеевых сясцёр і брата. Чарнышэвіч.
4. Круцячы, завінціць усё, многае. Пазакручваць гайкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ускруці́ць, ‑кручу, ‑круціш, ‑круціць; зак.
Разм.
1. каго. Падняць вельмі рана. [Волька:] — Дзяўчыну без пары ўскруціў. Калі яшчэ ў школу, хай бы спала. Пташнікаў.
2. звычайна безас. каго. Узбударажыць, вывесці са спакою. [Жонка:] — То чаго гэта цябе ўскруціла? Якое ліха яшчэ, чаго ты? Галавач.
3. што. Закруціць, узняць (пыл, пясок і пад.). Часам вецер засвішча, Ускруціць і попел і чад. Куляшоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
захіну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак.
1. каго-што. Засланіць, прыкрыць чым-н.
З. рукамі галаву.
2. што. Пасунуўшы, закрыць, завесіць.
З. фіранку.
3. каго-што. Ахінуць чым-н., закруціць у што-н. або схаваць куды-н., за што-н.
З. дзіця ў кажух.
З. сумку за сябе.
4. што. Закінуць адзін край адзежыны за другі.
З. полы кажуха.
5. перан., што. Зацягнуць тонкім слоем.
Туман захінуў берагі ракі.
|| незак. захіна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| звар. захіну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся; -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; незак. захіна́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
завіту́шка, ‑і, ДМ ‑шцы; Р мн. ‑шак; ж.
1. Тое, што і завіток (у 1 знач.). Пані Авяліна ледзь прыкметна ўсміхнулася і пачала папраўляць валасы, каб закруціць на скронях і ля вушэй завітушкі, якія заўсёды спадаюць на плечы. Бажко.
2. Тое, што і завіток (у 2 знач.). Па вечарах татка ўсё сядзіць над нейкімі паперамі, — кружочкі, завітушкі малюе. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)