пікно́метр, ‑а, м.

Прылада для вызначэння ўдзельнай вагі вадкасцей і цвёрдых цел невялікага аб’ёму.

[Ад грэч. pyknós — шчыльны і metreō — мераю.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

разнава́гавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае іншую, чым другі (другія), вагу; неаднолькавай вагі. Разнавагавыя гіры.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дра́хма, -ы, мн. -ы, -аў, ж.

1. Сярэбраная манета ў Старажытнай Грэцыі, а таксама грашовая адзінка ў Грэцыі да 2002 г.

2. Адзінка аптэкарскай вагі, роўная 3,73 г, што існавала да ўвядзення метрычнай сістэмы мер.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пуд, -а, мн. -ы́, -о́ў, м.

Руская мера вагі, роўная 16,38 кілаграма.

◊

Пуд солі з’есці з кім-н. (разм.) — пражыць разам доўгі час і добра спазнаць каго-н.

|| памянш. пу́дзік, -а, мн. -і, -аў, м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ва́га, ‑і, ДМ ва́зе, ж.

Тоўстая жэрдка або бервяно для падважвання цяжкіх прадметаў.

вага́, ‑і́, ДМ вазе́; мн. ва́гі, ‑аў; ж.

1. толькі адз. Цяжар якога‑н. цела, які вызначаецца ўзважваннем; маса. Вага 20 кг. Прыбавіць у вазе. // Узважванне. Жыта маё прадаецца без вагі і меры — дабра свайго нікому не шкадую... Бядуля.

2. толькі адз. Важкасць якога‑н. цела, прадмета. Перастаялая салома не вытрымала вагі каласоў. // перан. Значэнне, сіла, уплыў. І часам дзед нахмурыць бровы, Ды больш дадасць сабе вагі, Бо як-ніяк, а ў яго хаце Знайшлі прытулак бедакі. Колас.

3. толькі адз. Сістэма мер для вызначэння цяжару. Меры вагі. Адзінка вагі.

4. Прылада для ўзважвання чаго‑н. Спружыновая вага. Аўтаматычная вага. □ Сама [цётка] прынесла з кутка мяшок, паставіла яго на вагу і з нейкім заклапочана-адчайным выглядам сказала: — Важце. Брыль. Жыта ссыпаюць проста ў кучу на брызент каля вагі. Васілевіч.

•••

Дэцымальная вага — вага, якая ўраўнаважваецца гірамі ў 10 разоў лягчэйшымі, чым груз.

Жывая вага — поўная вага жывой жывёліны, у процілегласць чыстай вазе мяса.

Забойная вага — вага тушы без шкуры, галавы, ног і вантробаў.

Удзельная вага — а) адносіны вагі цела пры тэмпературы 0°C да вагі роўнага аб’ёму вады пры тэмпературы 4°C; б) колькасць, роля, значэнне, месца каго‑, чаго‑н. дзе‑н., у чым‑н.

Чыстая вага — вага чаго‑н. без пасуды, без упакоўкі і пад., нета.

На вагу золата — надта дорага.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мініяцюрыза́цыя, ‑і, ж.

Змяншэнне памераў, вагі (прыбораў, устройстваў і пад.). Мініяцюрызацыя — агульнапрызнаная тэндэнцыя ў тэхніцы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

учо́с, ‑у, м.

Змяншэнне вагі пры часанні чаго‑н. (воўны, ільну і пад.). Учос воўны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гран, ‑а, м.

Адзінка аптэкарскай вагі, роўная 0,062 грама, якой карысталіся да ўвядзення метрычнай сістэмы мер.

[Ад лац. gran — зерне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыва́жыць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць; зак., што і чаго.

Разм. Дадаць для павелічэння вагі чаго‑н.; даважыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дзесятко́вы, -ая, -ае.

Заснаваны на лічэнні дзясяткамі.

Дзесятковая сістэма мер і вагі.

○

Дзесятковая сістэма злічэння — пазіцыйная сістэма злічэння з асновай 10 (для запісу ліку выкарыстоўваюцца 10 лічбаў - 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)