Ты́-бачко ‘ты’: як ты‑бачко паздатнела, ты‑бачко дзе робіш? (Сцяшк. Сл.). Да ты (гл.). Другая частка ‑бачко, відаць, ласкальны суфікс, утвораны адсячэннем канцовай часткі слоў, як у драг. лю́бочко ‘любка, мілая, харошая, зязюлька і г. д.’ у клічным склоне, параўн. лю́бачка ‘мілая, дарагая’ (гл. любка1), або, што больш верагодна, аформленая суф. ко‑ выклічнікавая форма бач (гл. бачыць), што выражае здзіўленне (ТСБМ).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

расша́ркацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

1. Раскланяцца, шаркаючы нагой. Ён падышоў да яе, расшаркаўся, як самы далікатны кавалер, і стаў мармытаць кампліменты. Крапіва. [Максім:] — А перад Эмай, бач, як расшаркаўся і ручку пацалаваў, па прыкладу сваіх польскіх калег. Машара.

2. перан. Выказаць залішне пачціва-ветлівыя адносіны да каго‑н. Расшаркацца перад начальствам.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рачкава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; незак.

Разм. Паўзці на карачках, ракам. // Цяжка працаваць сагнуўшыся, не разгінаючыся. Бач, дзень у дзень ад цямна да цямна рачкавала [Маруся] на полі цяжарная, і каб хоць калі паскардзілася, пра крыўду сваю намякнула! Сачанка. У полі садзілі бульбу, рачкавалі ў агародах.., але большасць мужчын і хлопцаў сядзелі без работы. Машара.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

загну́ць сов.

1. загну́ть, (загибая, приподнять — ещё) заверну́ть;

з. цвік — загну́ть гвоздь;

2. перен., разг. загну́ть;

бач куды́ ён ~ну́ў — ишь куда́ он загну́л;

з. кі́цуобл. загну́ть сала́зки;

з. цану́ — заломи́ть це́ну

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

даражы́цца, ‑ражуся, ‑ражышся, ‑ражыцца; незак.

Абл. Запрашваць надта дорага пры продажы чаго‑н. або наймаючыся на работу. Таргаваліся, таргаваліся, ды ніяк не могуць у цане сысціся: пан, бач, скупы быў і надта даражыўся. Якімовіч. Іван ніколі вельмі не даражыцца, ніколі нікому не адмаўляе. Ідзе, дзе ёсць патрэба ў яго цэпе, і памагае людзям. Васілевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нашпігава́ць, ‑гую, ‑гуеш, ‑гуе; зак.

1. што. Начыніць (салам, часнаком і пад.). Нашпігаваць мяса. // чаго. Прыгатаваць шпігаваннем у нейкай колькасці. Нашпігаваць гусей.

2. перан.; каго. Разм. іран. Забяспечыць неабходнымі ведамі, звесткамі і пад. Нашпігаваць галаву рознымі ідэямі. □ [Рабочы:] — Бач, гад печаны, нават фабрыку «Праца» ведае. Добра цябе, відаць, нашпігавалі перад тым, як скінуць сюды. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

распане́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.

Разм. Разгультаіцца, распусціцца; стаць пераборлівым. [Шаройка:] — Проста распанеў народ: да васьмі спяць, да дзесяці снедаюць. Шамякін. — Распанелі мы, Жэнька, — павярнуўся .. [Эдуард] да мяне. — Сёмгу ў краме шукаем, ласасіну... А селядца з печанай бульбай не хочаш? Рамановіч. — Мышэй дык не хочаш лавіць, лодар такі, а на мяса дык, бач, які ласы.., распанеў. Гаўрылкін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чарадзе́й, ‑я, м.

1. Чараўнік, вядзьмар. Радзіся ты прарок ці чарадзей, А добры сад не вырасціш за дзень. Бічэль-Загнетава.

2. перан. Той, хто зачароўвае, захапляе, чаруе чым‑н. — Ты, чарадзей, Ваня! — узнёсла вымавіла.. [Калашнікава], гледзячы на тонкую работу мастака. Новікаў. Ён [канькабежац] чарадзей. Сваім каньком — Вось гэта, бач, сенсацыя! — Зімою высякае гром... Вясновы гром авацыі. «Вожык».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

выслухо́ўваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Тое, што і выслухваць. Начальнік цэха гаварыў надзвычай разважліва, лагодна, цярпліва выслухоўваў кароткія справаздачы, нікога не перабіваючы рэплікамі. Шыцік. Доктар.. падышоў да хворай і ўзяў яе за руку, потым прыклаў трубку да грудзей і пачаў выслухоўваць. Скрыпка. [Цёця Каця пра Зёлкіна:] Бач, ласы які да бабскіх плётак! У самога вушы вялікія, хадзі ды выслухоўвай! Крапіва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зе́мскі, ‑ая, ‑ае.

Гіст.

1. Агульнадзяржаўны. Земскі сабор.

2. Які меў адносіны да земства. Земскі сход. // Які належаў земству. Земская школа. Земская бальніца. // Які знаходзіўся на службе ў земстве. Земскі ўрач.

3. у знач. наз. зе́мскі, ‑ага, м. Тое, што і земскі начальнік. Як бач зляцелася ўсё вараннё — прыстаў, земскі, суддзя... Якімовіч.

•••

Земскі начальнік гл. начальнік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)