прабава́ць, -бу́ю, -бу́еш, -бу́е; -бу́й; -бава́ны і про́баваць, -бую, -буеш, -буе; -буй; -баваны; незак.
1. каго-што. Правяраць стан або якасць.
П. свае сілы.
2. што. Есці для пробы, на смак чаго-н.
П. страву.
3. з інф. Рабіць спробу чаго-н.
П. пісаць вершы.
|| зак. папрабава́ць, -бу́ю, -бу́еш, -бу́е; -бу́й; -бава́ны і папро́баваць, -бую, -буеш, -буе; -буй; -баваны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рэгістрава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; незак., каго-што.
Запісваць, адзначаць з мэтай уліку, сістэматызацыі, надання законнай сілы чаму-н.
Р. паступаючую дакументацыю.
Р. змены надвор’я.
Р. шлюб.
|| зак. зарэгістрава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны.
|| звар. рэгістрава́цца, -ру́юся, -ру́ешся, -ру́ецца; -ру́йся; зак. зарэгістрава́цца, -ру́юся, -ру́ешся, -ру́ецца; -ру́йся.
|| наз. рэгістра́цыя, -і, ж. і рэгістрава́нне, -я, н.
|| прым. рэгістрацы́йны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рэзе́рв, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Запас, адкуль чэрпаюцца новыя сілы, рэсурсы.
Рэзервы вытворчасці.
Выкарыстаць усе рэзервы.
2. Воінскія фарміраванні, прызначаныя для стварэння новых ці ўмацавання дзеючых груповак.
Адвесці дывізію ў р.
3. Састаў ваеннаабавязаных, што прызываюцца ў армію па мабілізацыі.
○
Працоўныя рэзервы — пра моладзь, якая атрымлівае ў спецыяльных навучальных установах прафесіі кваліфікаваных рабочых.
|| прым. рэзерво́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падмацава́ць, -цу́ю, -цу́еш, -цу́е; -цу́й; -цава́ны; зак.
1. што. Умацаваць дадаткова.
П. плот падпоркамі.
П. думку фактамі (перан.).
2. каго (што). Накарміць для надання сілы.
П. дойных кароў буракамі.
|| незак. падмацо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
|| звар. падмацава́цца, -цу́юся, -цу́ешся, -цу́ецца; -цу́йся (да 2 знач.); незак. падмацо́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. падмацава́нне, -я, н. і падмацо́ўванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мах¹, -у, мн. -і, -аў, м.
1. Адзін хуткі рух у паветры чым-н., узмах.
М. крыла.
М. рукі.
2. У спорце: адзін рух нагой, рукой або корпусам уперад, назад або ўбок.
М. уперад.
◊
Адным махам, за адным махам (разм.) — адразу, за адзін прыём.
Даць маху (разм.) — дапусціць памылку.
З усяго маху (разм.) — размахнуўшыся, з усяе сілы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спружы́на, -ы, мн. -ы, -жы́н, ж.
1. Пругкая металічная палоска ці дрот і пад., выгнутыя пераважна спіраллю, што служыць для змяншэння сілы ўдараў, прывядзення ў рух механізмаў і інш.
С. ў гадзінніку.
Дзвярная с.
2. перан., чаго або якая. Рухаючая сіла чаго-н.
Унутраныя спружыны ўчынкаў.
|| прым. спружы́нны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Спружынная канапа (са спружынамі).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уваскрэ́сіць, -э́шу, -э́сіш, -э́сіць; -э́шаны; зак.
1. каго-што. У рэлігійных уяўленнях: вярнуць да жыцця таго, хто памёр; ажывіць.
2. перан., каго (што). Аднавіць чые-н. сілы, бадзёрасць, ажывіць.
Спорт уваскрэсіў ранейшую сілу і спрыт.
3. перан., каго-што. Аднавіць у памяці што-н. страчанае, забытае.
У. вобраз у памяці.
|| незак. уваскраша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. уваскрашэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
баязлі́вец, ‑ліўца, м.
Той, хто ўсяго баіцца, у каго пачуцці страху бяруць верх над іншымі пачуццямі. [Салавей:] — Адступаюць толькі баязліўцы і шкурнікі, а дзе не хапае сілы, там выручае хітрасць і смеласць. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́чарпаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Чэрпаючы, выбраць усё, да канца. Вычарпаць ваду з вядра.
2. перан. Поўнасцю патраціць, зрасходаваць. Вычарпаць запасы, сілы.
3. перан. Выканаць, давесці да канца. Вычарпаць праграму.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дынамо́метр, ‑а, м.
Прыбор для вымярэння велічыні сілы; сіламер. У самым цэху ля акна, на відным месцы, стаіць замыславаты апарат — дынамометр, а на ім час ад часу правяраюць пражу на моцнасць. «Полымя».
[Ад грэч. dynamis — сіла, metreō — мераць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)