панара́д, ‑а, М ‑дзе, м.
1. Каркас, аснова калёс. Скрыпяць калёсы, панарад іх дрыжыць, ляскае. Каваль. Пуда лішняга не кладзі на воз, бо .. колы лезуць і лезуць у пясок, бы на той свет, а воз асядае, пакуль зусім не ляжа на зямлю панарадам. Сачанка.
2. Калёсы без драбін. [Мікіта] выцягнуў панарады, палажыў на іх дошкі і стаў навальваць гной. Колас. У дварэ .. стаяў новы панарад, на якім быў ужо паложаны плуг. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пустабрэ́х, ‑а, м.
Разм.
1. Сабака, які брэша без патрэбы. Цяпер і.. [Слава] будзе ведаць, як выхоўваць свайго Тумана, каб не рос пустабрэхам. Шыловіч.
2. перан. Пра балбатлівага чалавека. А Света... З языка ўвесь дзень не спусціць. Света — пустабрэх. Пустабрэх і сакатуха. Пташнікаў. А хто і скажа, Маючы на ўвазе, Што ты — фігляр, махляр, Штукар ці блазен, ці пустабрэх, Якога свет не ведаў, — Як часта думаем мы: «Гэта пра суседа!». Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
струхле́ць, ‑ее; зак.
Стаць трухлявым, ператварыцца ў парахню; сатлець, згніць. [Дзядзька:] — А вось наша хата адно што ліпіць. Як скажуць у сяло пераносіць то хоць плач. Палавіну дакладу трэба, па самыя вокны ўсё струхлела. Дамашэвіч. Паркан за гады струхлеў, хістаўся ад ветру, і Платон узяўся ставіць новы. Ракітны. Залатыя паляны пачарнелі, апалае лісце струхлела і ўжо не шамацела пад нагамі. Хомчанка. // перан. Страціць жыццёвасць. Стары свет дашчэнту прагніў, струхлеў. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
то́рны, ‑ая, ‑ае.
1. Наезджаны, гладкі, роўны (пра дарогу, шлях). [Буйскі] шпарка ішоў па торнай дарозе на поўнач. Шамякін. Неўзабаве .. [Туравец і Шашура], выбраўшыся ўжо зноў на горны шлях, пад’ехалі да рэгуліровачнага паста. Мележ. Торная, выгладжаная палазамі санак, .. [дарога] зырка паблісквала перад вачамі, бура-рыжаватай істужкай бегла ў глыбіню лесу. М. Ткачоў.
2. перан. Адкрыты, даступны, шырокі (пра жыццёвы шлях). Свет расчынен вам [дзецям] прасторны, Зняты ўсе парогі, Каб пракласці шлях свой горны. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узвы́шаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад узвысіць.
2. у знач. прым. Размешчаны на больш высокім узроўні; высокі. Нізкая вільготная мясцовасць змянілася ўзвышанай. В. Вольскі.
3. перан.; у знач. прым. Поўны глыбокага зместу, значэння; высакародны. З гэтай парослай муравою сцежкі, што вядзе мяне ад бацькоўскай хаты ў далёкі свет, пачынаецца тое, што мы называем вялікім і ўзвышаным словам Радзіма. Марціновіч. Рэвалюцыя акрыліла мастацтва прыгожымі і ўзвышанымі ідэаламі. Пшыркоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́хад, -ду в разн. знач. и (о месте, через которое выходят) -да м. вы́ход;
в. на рабо́ту — вы́ход на рабо́ту;
в. кні́гі ў свет — вы́ход кни́ги в свет;
в. з вайны́ — вы́ход из войны́;
в. збо́жжа з гекта́ра — вы́ход зерна́ с гекта́ра;
у кіназа́ле было́ не́калькі ~даў — в киноза́ле бы́ло не́сколько вы́ходов;
в. акцёра — вы́ход актёра;
◊ ве́даць усе́ хады́ і ~ды — знать все ходы́ и вы́ходы;
шука́ць ~ду са стано́вішча — иска́ть вы́ход из положе́ния
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адпра́віць сов.
1. отпра́вить, отосла́ть;
а. пасы́лку — отпра́вить (отосла́ть) посы́лку;
2. (направить) отпра́вить;
а. дзяце́й у ла́гер — отпра́вить дете́й в ла́герь;
3. (дать распоряжение к отходу) отпра́вить;
а. цягні́к — отпра́вить по́езд;
4. (заставить уйти) отосла́ть;
а. дзяце́й дадо́му — отосла́ть дете́й домо́й;
5. (рекомендовать навести справку) отосла́ть;
а. да першакрыні́цы — отосла́ть к первоисто́чнику;
6. (переслать) отпра́вить, препроводи́ть;
а. дакуме́нты — отпра́вить (препроводи́ть) докуме́нты;
7. (богослужение) соверши́ть;
◊ а. на той свет — отпра́вить на тот свет; отпра́вить к пра́отцам
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сысці́ся сов., в разн. знач. сойти́сь;
спартсме́ны сышлі́ся на стадыёне — спортсме́ны сошли́сь на стадио́не;
на́шы ду́мкі сышлі́ся — на́ши мне́ния сошли́сь;
с. хара́ктарамі — сойти́сь хара́ктерами;
канцы́ папру́гі не сышлі́ся — концы́ ремня́ не сошли́сь;
масні́чыны сышлі́ся — полови́цы сошли́сь;
лі́ніі сышлі́ся ў адны́м пу́нкце — ли́нии сошли́сь в одно́й то́чке;
яны́ не адзі́н раз разыхо́дзіліся, а за́раз зноў сышлі́ся — они́ не оди́н раз расходи́лись, а сейча́с сно́ва сошли́сь;
◊ свет клі́нам (не) сышо́ўся — свет кли́ном (не) сошёлся
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
завя́заны
1. завя́занный;
2. повя́занный, завя́занный;
3. перевя́занный;
4. завёрнутый;
5. завя́занный;
1-5 см. завяза́ць I;
◊ хіба́ мне (табе́ і г.д.) свет з.? — ра́зве све́та что в око́шке?;
з ~нымі вача́мі — с завя́занными глаза́ми
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прагрыме́ць сов., прям., перен. прогреме́ть; (о громе, выстреле и т.п. — ещё) прогрохота́ть;
~ме́ла ўсю ноч — безл. прогреме́ло всю ночь;
~меў по́езд — прогрохота́л по́езд;
імя́ вынахо́дцы ~ме́ла на ўвесь свет — и́мя изобрета́теля прогреме́ло на весь мир
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)